Buz devrinin dev canlısı: Yünlü mamut (Mammuthus primigenius)
Buz devrinin şüphesiz en ilgi gören türlerinin başında gelen tüylü mamutların nesli, günümüzden 15 bin yıl önce sert bir düşüş yaşadı ve 12 bin yıl önce ise hem Kuzey Avrasya’da hem de Kuzey Amerika’da tükendi. Sadece Bering Denizi’ndeki St. Paul Adası’nda 8,000 yıl, kuzey-doğu Sibirya’daki Wrangle Adası’nda ise 4 bin yıl öncesine kadar yaşadığına dair kanıtlar bulunmaktadır.
Buz devri sonunda yaşanan iklim değişiklikleri ve insan avcılığı yünlü mamutların neslinin tükenmesindeki en büyük neden olarak görülmektedir.
Morfoloji ve etoloji açısından değerlendirildiğinde, mamutlar hem anatomik olarak hem de davranışsal olarak mevcut fillerle daima karşılaştırılan türlerin başında gelmektedir. Son dönemlerde yünlü mamutlarla fillerin benzer özelliklerini inceleyen bazı çalışmalar yapılmıştır.
Fotoğraf: Daniel Eskridge.
Mitokondriyal DNA analizleri, Afrika fili (Loxodonta africana) ile yünlü mamutlar arasında %98.5’lik benzerliğin olduğunu gösterirken, yünlü mamutların nükleer genom analizleri ise Asya fillerinin morfolojik olarak en yakın akraba olduğunu göstermektedir.
Avrupa mamutları zaman içerisinde geçirdiği evrimler neticesinde 3 farklı türe ayrılmıştır. Bunlar; Erken Buz Devri’nde Mammuthus meridionalis, Orta Buz Devri’nde Mammuthus trogotherii ve Geç Buz Devri’nde Mammuthus primigenius türleridir.
Yaklaşık 4 metre uzunluğunda olan yünlü mamutlar 6 ton ağırlığa kadar ulaşabilmekteydi. Diş uzunluğu 3 metreyi, kıl uzunluğu ise 1 metreyi bulabiliyordu.
Fotoğraf: Science Picture
Yünlü mamutlar yeniden canlandırılabilir mi?
Günümüze kadar birçok canlı geri dönmemek üzere tarih sahnesinden silindi. Ancak, bazı canlıları geri getirebileceğimize dair bir inanç onlarca yıldır var. Bu mümkün mü? Buna bilim insanları oldukça sıcak bakıyor. Çünkü mamutlar dinozorlar gibi milyonlarca yıl önce nesli tükenmiş bir canlı değil. Nesilleri tamamen tükeneli henüz 4 bin yıl oluyor ve elimizde canlı dokular mevcut. Başka bir avantajlı yanı ise günümüzde çok yakın akrabaları olan Asya fillerinin yaşıyor olması. Yazının başında da bahsettiğimiz üzere Asya filleri morfolojik olarak Tüylü mamutlar ile oldukça yakın iki tür.
Yünlü mamutların yeniden canlandırılması ne kadar doğru bir davranış bunu da düşünmek gerek. Çünkü daha 100 yıl öncesine kadar Afrika kıtasında 10 milyondan fazla fil bulunuyordu ancak, bugün bu sayı 400 bin civarında. Burada akıllara şu soru geliyor. Daha elimizdekinin kıymetini bilemiyorken neden böyle bir çaba içerisine girelim ki? Yani hem milyonlarca fili dişleri yüzünden katledin hem de nesli tükenmiş bir hayvanı canlandırmak için çaba harcayın. Bu pek samimi bir davranış değil.
Ancak tüm bunlara rağmen yünlü mamutların yeniden canlandırılması bilim dünyası için büyük bir devrim olacaktır. Ve muhtemeldir ki bu devrim içerisinde bulunduğumuz yüzyılda gerçekleşecek.
Mamutlar geri gelirse hayatta kalabilir mi?
Her ne kadar tam olarak aydınlatılamasa da mamutların neslinin tükenmesindeki etkenlerden birisinin de buz devrinin sonunda yaşanan iklim değişikliği olduğunu biliyoruz. Ve o günden bugüne hiçbir şey daha iyiye gitmedi. Dünya her yıl daha fazla ısınmaya devam ediyor. Peki tüm bu olumsuzluklara rağmen yünlü mamutlar bu gezegende hayatta kalabilir mi?
Bu soruyu cevaplamak için ilk doğacak mamutun nasıl olacağını bilmemiz gerekiyor. Çünkü muhtemelen ilk doğacak olan yavru, Asya fili ile bir melez olacak ve tam anlamıyla bir mamut olmayacak. Ardından doğan melezler kendi aralarında çiftleşerek kendi popülasyonlarını oluşturacak. Ve bir süre sonra Asya filleri ile olan benzerliği azalarak mamuta daha benzer bir canlı ortaya çıkmış olacak. Basit olarak bakıldığında burada hiçbir problem gözükmüyor. Ancak, bu popülasyonların yaşam alanları nasıl oluşturulacak? Yaşam alanlarını nasıl mamutlara uygun hale getireceğiz? Yaşam alanları uygun hale gelse bile bu mamutların hayatta kalması için yeterli olacak mı? Tüm bunlar yapılan araştırmalar neticesinde ortaya çıkacaktır.
Kaynaklar:
https://anatomypubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/ar.23148
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S104061820400076X
https://www.nhm.ac.uk/discover/why-woolly-mammoth-ivory-could-spell-trouble-for-elephants.html
