Güney Amerika’da Canlı Yaşamı

Güney Amerika, birbirinden farklı habitatlara sahip olması sayesinde hayvan çeşitliliği açısından oldukça zengin topraklardır. Daha önemlisi, Paleojen ve Neojen zamanlarında yani yaklaşık 66 ila 2,6 milyon yıl önce dünyanın geri kalanından izole halde olduğundan dolayı, Güney Amerika kara kütlesi ,kendine özgün canlı türleri ile bilinmektedir. Güney Amerika’da yer alan birçok hayvan türü bu coğrafyaya özgüdür hatta aile düzeyinde endemiklik oranı yüksektir. Türleşme, dünyanın geri kalanına göre Güney Amerika’da daha yüksek düzeyde yaşanmıştır. Bununla birlikte, geçmiş jeolokık gelişmelerin bir sonucu olarak Güney Amerika faunası ile diğer kıta faunaları arasında bazı benzer özellikler bulunmaktadır. Yumuşakçalar, çıyanlar, bazı balıklar, sürüngenler ve amfibiler gibi eski hayvan grupları, Afrika, Avustralya ve Yeni Zelanda’da bulunan hayvan grupları ile yakınlık göstermektedir. Daha yakın tarihte ortaya çıkan türler, özellikle omurgalılar Kuzey Amerika’dan göç etti. Armadillolar, karıncayiyenler, kirpiler ve keseli sıçanlar gibi bazı hayvan gruplar her iki yönde de göç etti.

Balık ve Kuşların Hayatı

Tatlı su balıkları, yalnızca birkaç atadan türemiş olmalarına rağmen yaklaşık olarak 2700 türe ulaşmıştır. Amazon’da yaşayan balıklar ise 1500 tür kadardır. Baskın balık grupları arasında, et yiyen pirana içeren Characins ailesi 800 tür içermektedir. Elektrikli yılan balığını içeren Gymnotidae ve bunun yanı sıra Gymnotiformes takımı, Cyprinodontidae ailesi ve çoğunluğu güneş balığına benzeyen balıklardan olaşan Cichlidae ailesisi gibi birçok farklı balık grubuna ev sahipliği yapmaktadır.

Güney Amerika’da kuşlar, 89 aile ve yaklaşık 3000 türle temsil edilmektedir. Kuşların bu çeşitliliği Afrika ve Asya’nınkinden çok daha yüksektir bu yüzden kuş kıtası adının Güney Amerika’ya verilmesi oldukça haklı sebeplere dayanmaktadır. Yaklaşık 25 kuş ailesi Neotropikal bölgede endemiktir. Benzersiz kuş türleri arasında realar, ağaç tavukları, hoatzinler, yağ kuşları, motmotgiller, jakamarlar, tukanlar, manakingiller gibi birçok ötürü kuş türü bulunmaktadır. Sinek kuşları, yalnızca Ekvador’da 120’den fazla türle, çeşitli habitat nişlerini dolduracak şekilde gelişmiştir. Papağanlar, güvercinler, guguk kuşları ve empidonax flycatchers (Bir sinekkapan türü) , Amerika sarıasmaları, baskın gruplar arasında yerini almaktadır. Dikkat çekici bir şekilde Güney Amerika’da ötücü olmayan kuş türlerinin ötücü olan kuş türlerine oranı dünyanın diğer bölgelerine göre daha fazladır. Birkaç penguen türü Güney Amerika, Peru , Şili’niin kıyı bölgeleri ve Galapagos Adaları’na özgüdür.

Memeliler

Güney Amerika memelileri, keseli hayvanlar ve tembel hayvanlar, kıtaya göç eden memeliler gibi kıta tamamen izole olmadan önceki memeli türlerini içermektedir. Maymunlar ve ve kemirgenler gibi daha küçük memeliler Güney Amerika’ya ilk göç eden türler arasındaydı. Daha sonra tapirler, geyikler, ayılar, tavşanlar ve bazı deve aileleri göç etmiştir. Bu deve aileleri günümüzde Alpaka, Guanako, Vikunya ve Lama gibi deve türleri olarak varlığını sürdürmektedir.

Amfibiler ve Sürüngenler

Amfibiler (çift yaşamlılar), ayaksızlar (caecilians), semenderler, kurbağalar ve en çok da suda yaşayan pençeli kurbağalar da dahil olmak üzere bir grup kurbağa tarafından Güney Amerika çift yaşamlıları iyi bir şekilde temsil edilmektedir. Ağaç kurbağaları ve ağaçta yaşayan amfibiler özellikle Amazon havzasında bol miktarda bulunur ce Avustralya ve Güney Amerika’daki kurbağa faunaları çarpıcı bir şekilde benzer olmasına rağmen, Afrika ve Asyalı benzerlerinden oldukça farklıdır. Sürüngenler arasında çok çeşitli kaplumbağalar, timsahlar, kaymanlar, kertenkeleler, iguanalar, amphisbaena (zararsız, uzuvsuz bir kertenkele cinsi), teiidler (çoğunlukla tropikal Amerikan kertenkelelerinden oluşan bir aile) ve mercan yılanları, engerekler, anakondalar, boa yılanları, kırbaç yılanları gibi birçok farklı yılan türü bulunmaktadır.

Eklembacaklılar

Güney Amerika’da yaşayan böceklerinin, örümceklerin, yengeçlerin ve kırkayakların çoğu dünyanın başka hiçbir yerinde bulunmaz. Binlerce tür, özellikle tropikal yağmur ormanlarında yaşayan böcekler, henüz sınıflandırılmış değiller. Güney Amerika, morphidae alt ailesinin olağanüstü renkli üyeleri dahil olmak üzere, kıtalar arasında en zengin kelebek türlerine sahiptir. Termitler, karıncalar, eşek arıları gibi birçok eklem bacaklı tür mevcuttur. Dang humması ve sıtma gibi insan hastalıklarının bulaşmasından sorumlu olan sivrisinekler, kum sinekleri ve öpüşen böcekler gibi en iyi bilinen eklembacaklı türler bu kıtada bulunmaktadır.

Kaynaklar:

https://www.britannica.com/place/South-America/Animal-life