Dünyanın en büyük yarasası: Büyük uçan tilki (Pteropus vampyrus)

Dünyanın en büyük yarasa türü olan büyük uçan tilkilerin ön kol uzunluğu 18 ila 22 cm arasında değişirken ortalama kanat açıklığı 1,5 m uzunluğundadır. Vücut ağırlıkları ise 0,6 ila 1 kg arasında değişmektedir. Uzun sivri kulakları ve tilki benzeri kafası vardır. Bu görünümünden dolayı uçan tilki yarasası olarak adlandırılmaktadır. Renkleri ve dokuları yaş ve cinsiyete göre değişiklik göstermektedir. Üst sırt kürkü kısa ve sert olurken karın kısmındaki kürkü daha uzun ve yünlüdür. Dişi bireyler yılda bir kez doğum gerçekleştirirler. Doğumlarda genellikle 1 yavru dünyaya gelir ve bu yavrular koyu tenli ve kürklüdür ancak yaşları ilerledikçe daha solgun bir görünüme sahip olurlar.

Büyük uçan tilkiler, bazen sayıları binleri bulan gruplar halinde yaşayan oldukça sosyal memelilerdir.  Çok eşli olan bu türün erkekleri küçük bir hareme liderlik edebilir. Bu haremde yaklaşık on kadar dişi ile çiftleşebilirler. Baskın erkek bireyler en iyi tüneme alanlarını işgal ederler ve aralarında sosyal hiyerarşi bulunmaktadır.

Büyük uçan tilkiler orman örtüsü üzerinde yükselen uzun ağaçlarda tünemeyi tercih ederler ve oldukça gürültücü canlılardır. Geceleri aktif olan bu canlılar, gün batımında tünedikleri bölgelerden ayrılarak şafağa kadar aktif bir gece geçirirler. Şafak vakti geldiğinde ise yeniden tünemeye devam ederler. Bazı bireylerin beslenmek için aktif oldukları gece vakitlerinde 50 km kadar uçtuğu bilinmektedir. Beslenmek için genellikle aynı rotaları tercih eden büyük uçan tilkiler 2 ila 50 kişilik gruplar halinde beslenme alanlarında bulunurlar. Genellikle ağaç dallarının uçlarına konarlar ve beslenmek için başları aşağıda sarkacak şekilde dalda asılı kalırlar.

Büyük uçan tilkilerin son derece bölgesel olduğu bilinmektedir. Bölgelerini sahiplendiklerini kanlarını açarak, hırıldayarak veya ses çıkartarak belirtebilirler. Baş aşağı durarak vücutlarını dinlendiren uçan tilkiler, günün sıcak saatlerinde kanatlarını açarak, vücutlarını yalayarak ya da derin nefesler alarak kendilerini serinletirler. Akşam vakti yakınlaştıkça tünek etrafında hareketlenmeler başlayabildiği gibi kısa mesafeli uçuşlar da görülebilmektedir.

Uçuş sırasında çok ses çıkarmayan büyük uçan tilkiler beslenirken oldukça gürültülü canlılardır. Büyük uçan tilkilerin duygularını diğer bireylere iletmek için de sesler çıkartabilmektedir.

Büyük uçan tilkiler çiçek, nektar ve muz gibi meyvelerle beslenirler. Kabuklu meyveleri yerken dişleriyle meyvenin kabuğunu keserler ve dilleriyle iç kısmını çıkartırlar. Büyük uçan tilkiler bir günde vücut ağırlığının yarısı kadar meyve tüketebilmektedir.

Uçan tilkiler tropikal ormanlarda önemli meyve yiyiciler olarak kabul edilirler. Ormanlara tohum dağıtıcı ve tozlayıcı olarak fayda sağlarlar. Büyük uçan tilkiler sayesinde dağılan tohumların ormanların yenilenmesinde önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir.

Büyük uçan tilkiler, etinin tüketilmesi, geleneksel ilaçlar ve yan ürünlerde kullanılması için avlanmaktadır. Örneğin büyük uçan tilki yağına Pakistan’da değer verilmektedir. Bu yağın romatizmayı iyileştirdiğine inanılmakla birlikte etinin de astımı iyileştirdiği düşünülmektedir.

Büyük uçan tilkilerin beslenme alanlarında bazı çiftlikler bulunduğundan dolayı bu bölgelerde tarım zararlısı olarak kabul edilmektedir. Ayrıca beslenirken çok ses çıkarttıkları için birçok çiftçi onların alanlara gelmemesi için korkuluk benzeri sistemler kurmaktadır.

Büyük uçan tilkiler Nipah ve Hendra virüsü gibi bir dizi zoonotik hastalık taşırlar. İlk olarak 1998 yılında Malezya’da insanlarda ortaya çıkan, Bangladeş ve Hindistan gibi ülkelerde vakalar görülen Nipah virüsü için uçan tilkilerin kaynak olabileceğinden şüphelenilmektedir.

Büyük uçan tilkiler Vietnam, Kamboçya, Myanmar ve Tayland’ın güney kesiminde görülebildii gibi Malezya yarımadası boyunca Endonezya’nın çoğunda (Sulawesi ve daha doğudaki bölgeler hariç) ve Filipinler’de dağınık popülasyonlar bulunmaktadır.

Büyük uçan tilkiler nesli tükenme tehlikesi altında olan türler arasında yer almaktadır.

Kaynaklar:

1: https://animaldiversity.org/accounts/Pteropus_vampyrus/

2: https://www.ecologyasia.com/verts/bats/large-flying-fox.htm

Ana Görsel Kaynağı:

1: https://www.flickr.com/photos/25872797@N02//