Çöl Tilkisi (Vulpes zerda)

Çöl tilkisi en yoğun popülasyonuna Orta Sahra’da sahiptir. Çöl tilkileri, çöl yaşamında oldukça uzmanlaşmıştır ve neredeyse yalnızca kurak ve kumlu bölgelerde bulunurlar. Çöl otlarının ve hafif çalılık bitki örtüsünün varlığı oldukça önemlidir. Çöl tilkileri bu bitkileri yuvalarını desteklemek ve barınaklarını korumak için kullanırlar. Sahra iklimlerine o kadar iyi adapte olmuştur ki su içmelerine gerek yoktur ancak ihtiyaç anında yakındaki bitki örtüsü kullanışlı bir su kaynağı haline gelmektedir.

Çöl tilkisi, köpekgillerin en küçük bireyidir. Kuyruk uzunluğu 18 ila 30 cm arasındadır ve 30 ila 40 cm’lik vücut uzunluğunun yaklaşık yüzde 60’ını oluşturur. Ortalama omuz yüksekliği 30 cm olan diğer Afrika tilkilerinden önemli ölçüde daha kısadır. Sahip olduğu kulaklar çöl tilkilerinde en ayırt edici özelliktir. Kafatasına oranlar oldukça büyük olan 15 cm uzunluğundaki büyük kulaklarını, hem ısıyı dağıtmak için hem de kumun altında hareket eden avlarını yakalamak için kullanır. Yetişkin bir birey, ayakta durma pozisyonundan doğrudan doğruya 1 m’den uzağa sıçrayabilirler. Bu özellik, çöl tilkilerinin avlarını yakalamasında yardımcı olmaktadır.

Çöl tilkileri 10 bireye kadar çıkabilir aile gruplarında birlikte yaşayan oldukça sosyal hayvanlardır. Bu akraba temelli oluşmuş gruplar genellikle en az bir üreme çifti, olgunlaşmamış yavrular ve belki de yavruların birkaç büyük kardeşini içerebilir. Bölgeler idrar ile işaretlenmiş haldedir.

Çöl tilkileri gece avlandıkları için gün boyunca çöl güneşinden korunacakları yerlere ihtiyaç duyarlar. Bu amaçla yuva kazarlar aynı zamanda bu yuvalarda yavrularını da büyütürler. Genellikle birden fazla giriş-çıkış noktası bulunan tünel şeklindeki yuvalarını çöl bitkilerinin altına kazarlar. Çöl bitkilerinin kökleri bu yuvalardaki duvarların yıkılmaması için iyi birer destek görevi görmektedir.

Bazı durumlarda, birkaç çöl tilki ailesi, karmaşık sığınağı paylaşarak birlikte yaşam sürdürebilirler. Bu birlikte yaşama gerçekleştiğinde bile, çöl tilkileri diğer tilkiler gibi, kendi başlarına avlanmayı tercih ederler ve fırsatçı avcılardır.

Çöl tilkileri yiyeceklerinin çoğunu kazarak elde ederler ve çöl ortamında omnivorlar olarak, kendilerine ulaşan hemen hemen her şeyi tüketirler. Küçük kemirgenler, kertenkeleler, kuşlar, yumurtalar ve böcekler dahil tüm canlıları avlarlar. Meyvelerden, yapraklardan ve bitki köklerinden su ihtiyacının neredeyse tamamını karşıladıkları için yaşam alanlarında bulunan bitkiler hayatlarında önemli bir yer teşkil etmektedir. Çöl tilkileri su olmadan ömürlerini geçirebilirler ve fazladan elde ettiği yiyecekleri sakladıkları bilinmektedir.

Çöl tilkileri avcı hayvanlardır ve kendi topraklarında bulunan küçük memelilerin, kuşların, sürüngenlerin, böceklerin ve diğer kara omurgasızlarının sayısını avlanarak azaltabilirler. Çalı bitki örtüsünün yapraklarını da soyabilirler, ancak bu davranışın bitkilerde kalıcı hasara neden olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur.

Çöl tilkileri ile Afrika tilkileri doğada ortalama 10 yıl kadar yaşayabilirler. Tutsak halde olan çöl tilkileri ise 12 yıla kadar hayatta kalabilmektedir.

Çöl tilkileri bir zamanlar Kuzey Afrika’da geniş bir yelpazeye yayılıyordu, ancak spor avcılığı ve insanların yaşam alanlarına izinsiz girip çıkmasıyla yaşam alanları daralmakta ayrıca besin bulmasını da zorlaşmaktadır. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanan kırmızı listeye göre koruma durumu Asgari Endişe olarak belirtilmiştir.

İlginç bir şekilde, laboratuvarda yetiştirilen çöl tilkileri genellikle kafeslerini kazıyor ya da kazmaya çalışıyorlar. Bu davranışın öğrenilmiş olmaktan çok sezgisel olduğuna dair bir kanıt olarak sunulmaktadır.

Kaynaklar:

https://animaldiversity.org/accounts/Vulpes_zerda/