Kaya sansarı (Martes foina)
Türkiye’de iki sansar türü görülebilmektedir. Bunlar Martes foina olarak bilinen Kaya sansarı ile Martes martes olarak bilinen Ağaç sansarı türleridir. Türkiye sınırları içerisinde oldukça nadir görülebilen ağaç sansarları; yaşam alanlarınınn tahrip edilmesi ve kürkünden dolayı bilinçsiz olarak avlanması gibi nedenlerden ötürü yok olmanın eşiğine gelmiştir. Kaya sansarlarının ağaç sansarlarına kıyasla yaşam alanlarındaki tahribatı daha tölare edebilen, ormanlık alanların yanı sıra harabelerde, eski ahır ve çatılarda dahi yaşayabilen bir tür olması nedeniyle popülasyonları tehlike altında değildir.
Fiziksel Özellikler ve Tanım
Kaya sansarları koyu ve açık kahverengiden oluşan bir kürke ve boyun kısmından başlayıp ön bacaklarına doğru çatallanan beyaz, sarımtırak veya açık kahverengi tonda bir lekeye sahiptir. Vücutlarına oranla oldukça uzun bir kuyruğa, iki küçük kulağa ve pembemsi küçük bir burna sahiplerdir. Kafasından kuyruk başlangıcına kadar olan kısım yaklaşık olarak 40-50 santim arasında değişirken kuyruk uzunlukları 22 ila 30 santim arasında değişmektedir.
Tür Biyocoğrafyası ve Popülasyon Bilgisi
Kaya sansarları Avrupa ve Orta Asya’nın büyük bir bölümünde yayılış göstermektedir.
Yaşam Alanları
Orman ekosistemlerinde yaşayan kaya sansarları dinlenmek veya vakit geçirmek için terk edilmiş veya kullanılmayan ev, ahır ve kulübe gibi yapılarda ve farklı türlerin yuvalarında vakit geçirebilirler.
Takson Bilgisi ve Sınıflandırma
Alem | Hayvanlar Alemi (Animalia) |
Şube | Kordalılar (Chordata) |
Sınıf | Memeliler (Mammalia) |
Takım | Etçiller (Carnivora) |
Aile | Sansargiller (Mustelidae) |
Cins | Martes |
Tür | Kaya sansarı (Martes foina) |
Davranış Özellikleri
Kaya sansarları avlanma ve beslenme gibi davranışları geceleri sergileyen gececil yırtıcılardır. Oldukça hızlı hareket etme yeteneğine sahip bu canlılar, toprak altında bulunan kaplumbağa yumurtası gibi besinleri elde etmek için kazma davranışı gösterirler.
Kaya sansarlarının yaşam alanlarını konu alan çalışmalarda ağaç örtüsünün oldukça önemli olduğu ve taze bitkisel kaynakların (böğürtlen benzeri taze meyveler) yaşam alanlarının tercihinde önemli rol aldığı ortaya koyulmuştur.
Beslenme Alışkanlıkları
Kaya sansaları fare ve sıçan gibi kemirgenleri, salyangozları, yumurtaları, böğürtlen,kuşburnu ve elma gibi bitkileri besin olarak tüketmektedir.
İnsanlarla Etkileşimleri
Kaya sansarları herhangi bir insanla karşılaştığı durumda genellikle hemen ortamdan ayrılarak bir yere gizlenme davranışı sergilemektedir. Buna karşın insanlar tarafından yapılan ve kullanımı az veya hiç olmayan ahır, klübe veya kümes gibi yapıları kullanabilmektedir.
Ekosistemdeki Rolü
Kaya sansarları, fare ve sıçan gibi kemirgenlerle beslendiklerinden dolayı hastalık yayma ihtimali olan canlı türlerinin kontrolünde pay sahibidirler.
Yaşam Süresi
Kaya sansarları doğal yaşam alanlarında en fazla 10 yıl kadar yaşayabilseler de ortalama yaşam beklentisi 3 yıl kadardır. Esaret altındaki bireyler ise 18 yıla kadar yaşayabilirler.
Koruma Statüsü
Farklı yaşam alanlarına kolay uyum sağlayabilmesi ve yaşam alanlarında gerçekleşen tahribatlara toleranslı canlılar olduklarından dolayı kaya sansarlarının nesilleri tehlike altında değildir.
Kaynaklar:
- Özen, A. S. (2003). KAYA SANSARI (Martesfoina)’NIN DAVRANIS ÖZELLiKLERiNE GENEL BiR BAKIS . Journal of Science and Technology of Dumlupınar University , (004) , 41-48 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpufbed/issue/36325/410862
- Oğurlu i, AKSAN Ş (2013). Bazı memeli yaban hayvanlarının potansiyel habitatları için gösterge odunsu bitki türlerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, 14(2), 81 – 87.
- Carter, K. 2004. “Martes foina” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed November 23, 2023 at https://animaldiversity.org/accounts/Martes_foina/