Ebegümeci Harlequin Böceği (Tectocoris diophthalmus)

Ebegümeci harlequin böceği (Tectocoris diophthalmus), Scutelleridae ailesine ait, Tectocoris cinsinin tek üyesi olan, yaklaşık olarak 20 mm’ye kadar büyüyebilen, değişken aposematik renklere sahip, parlak ve metal renkli, kalkan şeklinde bir böcektir. Bu canlıların yetişkin dişileri genellikle turuncu renktedirler; erkekler ise mavi, kırmızı veya turuncu renkte olabilmektedir. Nimfler (yetişkin aşamaya ulaşmamış ve kademeli bir şekilde metamorfoz geçirmeye başlamış böcek formu) ise tipik olarak metalik yeşil ve mordur.  Ebegümeci harlequin böceği, Kuzey ve Doğu Avustralya, Endonezya ve bazı Pasifik Adalarının tropikal ve subtropikal bölgelerinde bulunmaktadır. Bulunduğu tüm bölgelerde ise habitat tercihlerinde etkileyici bir uyum yeteneğine sahiptir. Bunun asıl nedeni, çok farklı ekosistemlerde yaşamış olmasıdır. Bu alanlara yağmur ormanları, açık ormanlar da dahildir.

Bu canlılar hem popülasyon içinde hem de popülasyonlar arasında yanardöner renklenme göstermeleri ile etkileyici bir çeşitlilik göstermektedirler. Avcılarından korunmak için, kimyasal savunmayı oldukça belirgin vücut rengiyle birleştirir. Yetişkinlerde, vücut rengi pigmenti turuncu/kırmızı ve yanardöner mavi/yeşil işaretlerden (bir yapısal renklenme biçimi) oluşan bir mozaikten oluşmaktadır (Şekil 2).  Bu renk değişikliği, popülasyonlar arasında ve renk modelinde büyük farklılıklar göstermektedir. Yapısal olarak renkli işaretleri olan kısımları tamamen olmayan örnekleri bulunsa da neredeyse tüm sırt yüzeyini kaplayan örnekleri de bulunmaktadır. Bu varyasyon, Avustralya aralığının en güneyindeki popülasyonlarda sürekli görünürken, kuzey popülasyonları genellikle ya tamamen mavi ya da turuncu olabilmektedir.

Ebegümeci harlequin böceği, aposematizmde renk değişiminin incelenmesi için gelişmekte olan bir model organizmadır. Aposematizm, bir av hayvanının yırtıcılara kendini avlamanın tehlikeli olduğunu duyurmasını sağlayan bir çeşit adaptasyon şeklidir. Bu canlılar, aposematizm özellikleri sayesinde yırtıcı kuşlara karşı aposematiktir. T. diopthalmus, siyah işaretlerle kırmızı veya sarıdan oluşan daha “tipik” aposematik renk şemasını kullanmak yerine, parlak metalik mavi-yeşil yanardöner yamalar içeren mat kırmızı-turuncu bir arka plan göstermektedir.

Ebegümeci harlequin böceğinin en önemli diğer bir özelliği de ebeveyn bakımının en önemli özelliklerinden olan yumurta koruma şekilleridir (Şekil 3).  Yumurtlayan dişilerin yumurta koruma davranışı, ilk olarak 1904 yılında doğa bilimci Dodd tarafından tanımlanmıştır, aynı zamanda Pentatomoidea‘da yumurta korumasının tanımlanan en eski örneklerinden birini temsil etmektedir.  Dişilerin genellikle yukarı doğru spiral çizerek bitki gövdeleri ve yaprak saplarının etrafında silindirik yumurta bıraktığı görülmüştür. Dişilerin aynı zamanda yumurtalarını kavradıkları veya yumurtadan çıkana kadar yanlarında kaldıkları bilinmektedir. Bu bilgilere ek olarak, skutellum kısımlarını da bir yandan diğer yana, bir insan tehdidi algıladıklarında çevirmektedirler.

Bu canlılar hakkında dikkat çeken bir diğer özellik ise beslenme alışkanlıklarıdır. Hibiscus harlequin böcekleri, Malvaceae familyasının birçok türüne ek olarak ekili pamuklarla beslenmektedirler (Şekil 4). Ayrıca Illawarra alev ağacı çiçekleri (Brachychiton acerifolius), örümcek çiceği (grevillea), şişe fırçası fidanlarından beslenirler ve genç sürgünlerin saplarının özsularını emmektedirler. Bu canlının dişileri genellikle ebegümeci bitkisinin gövdelerinin etrafına yumurtalarını kümeler halinde bırakırlar.

Son olarak, bu canlılardaki en önemli özelliklerinden olan aposematizmde renk değişimi, renk modellerindeki çeşitlilik, aposematik sinyallerin tekdüzeliği için avcı seçimine karşı koyması ve birçok özelliğin ortaya çıkması adına araştırılmaktadır.

Referanslar:

1. Burdfield-Steel, E., & Kemp, D. J. (2021). Negative intersexual genetic correlation for colour pattern in a variable aposematic insect. Biological Journal of the Linnean Society, 133(4), 1031-1042.
2. Fabricant, S. A., Kemp, D. J., Krajíček, J., Bosakova, Z., & Herberstein, M. E. (2013). Mechanisms of color production in a highly variable shield-back stinkbug, Tectocoris diopthalmus (Heteroptera: Scutelleridae), and why it matters. PLoS One, 8(5), e64082.
3. Postema, E. G., Lippey, M. K., & Armstrong-Ingram, T. (2023). Color under pressure: how multiple factors shape defensive coloration. Behavioral Ecology, 34(1), 1-13.
4. Giffney, R. A., & Kemp, D. J. (2016). Maternal care behaviour and kin discrimination in the subsocial bug T ectocoris diophthalmus (H emiptera: S cutelleridae). Austral Entomology, 55(2), 170-176.
5. Fabricant, S. A., Burdfield-Steel, E. R., Umbers, K., Lowe, E. C., & Herberstein, M. E. (2018). Warning signal plasticity in hibiscus harlequin bugs. Evolutionary Ecology, 32, 489-507.
6. Doucet, SM ve Meadows, MG (2009). Yanardönerlik: işlevsel bir bakış açısı. Journal of The Royal Society Arayüzü , 6 (ek_2), S115-S132.
7. Fabricant, S. A., & Smith, C. L. (2014). Is the hibiscus harlequin bug aposematic? The importance of testing multiple predators. Ecology and evolution, 4(2), 113-120.

Kapak görseli: https://www.flickr.com/photos/130221584@N08/

Şekil 3. https://www.flickr.com/photos/stephenmudge/