Deniz meleği (Clione limacina)

Deniz meleği (Clione limacina), okyanusun hem epipelajik (0–200 m arasındaki derinlik) hem de mezopelajik (200–1000 m arasındaki derinlik) bölgelerinde yaşayan deniz gastropodları grubundan ve Clionidae familyasına ait küçük deniz salyangozudur. Dış yapısı tamamen şeffaftır bu sebeple bilim dünyasında Gymnosomata yani yunancada ‘Çıplak beden’ şeklinde isimlendirmiştir. Deniz meleklerinin vücutları jelatinimsi ve yarı saydamdır ayrıca gelişimleri esnasında kabukları kaybolmaktadır. Gonadları (cinsiyet organları) ve iç organları parlak turuncu-kırmızı renktedir. Peropoida adı verilen ve orta kısımlarında ön yüzlerinin kenarlarına bağlı benzersiz bir çift yüzme kanatları bulunmaktadır. Üç çift yanak konisi, bir radula ve ince kancalar bulunmaktadır. Bu özellikler, avı yakalayıp ağızlarına doğru çekerek tutmak için kullanılmaktadır.

Deniz meleği bir hermafrodittir (hem erkek hem de dişi üreme organı bulunduran canlılara verilen ad) ve başka bir Clione limacina ile çiftleşmek için, ihtiyaç duydukları cinsiyete dönüşebilirşer. Bu canlılarda çiftleşme, çapraz döllenmeyi şeklindedir ve döllenme yaklaşık 18-30 yumurta ile sonuçlanır. Deniz meleği yumurtaları jelatinimsi bir kütleye yerleşmekte ve burada larva formuna dönüşmektedir. Deniz meleğinin larva aşaması, kabuklu bir pteropoddur. Deniz meleği larva aşamasından ayrıldıktan sonra kabuğunu ve kirpikli bandını kaybeder. Daha sonrasında kanatlarını çıkarıp vücutlarını uzatırlar.

Deniz melekleri ısırgan yırtıcılardır ve tercih ettikleri yiyecekler arasında yakın akrabalarından olan, deniz kelebeği de (kabuklu deniz salyangozları) bulunmaktadır. İleri düzey gözlem yeteneğine sahiptir olan bu canlılar avlarını dikkatlice seçerler. Avını yakaladığında, deniz kelebeklerini kabuklarından tam olarak çıkarmak için bukkal koniler olarak bilinen iki özel yeme şeklini kullanmaktadır. Bukkal konilerde çok sayıda kanca ve radula bulunmaktadır ve bu koniler avın yakalanmasına yardımcı kısımlardır.

İlkbahardan sonbahara kadar deniz melekleri Kuzey Atlantik ve Arktik Okyanuslarında yaygın olarak dağılmışlardır. Kışın ise Kuzey Hokkaido kıyılarına göç ederler. Clione limacina’nın vücut uzunluğuna göre farklılık gösteren iki alt türü vardır. Kuzey alt türü 3-4 cm olgunlaşır ve 7-8 boyutuna ulaşabilmektedir. Güney alt türlerin boyutları 1,3 ve en fazla 3 cm’dir. Sıcak sularda yaşayan deniz melekleri soğuk sularda yaşayanlara oranla daha küçüktürler.

Referanslar:

1. Vortsepneva, E. V. (2020). Radula morphology of Clione limacina (Phipps, 1774)(Gastropoda: Heterobranchia: Gymnosomata). Inverteb. Zool, 17, 291-309.
2. Pirtle, T. J. (2022). A review of the circuit-level and cellular mechanisms contributing to locomotor acceleration in the marine mollusk Clione limacina. Frontiers in Neuroscience, 16.
3. Maoka, T., Kuwahara, T., & Narita, M. (2014). Carotenoids of sea angels Clione limacina and Paedoclione doliiformis from the perspective of the food chain. Marine Drugs, 12(3), 1460-1470.
4. Peijnenburg, K. T., Janssen, A. W., Wall-Palmer, D., Goetze, E., Maas, A. E., Todd, J. A., & Marlétaz, F. (2020). The origin and diversification of pteropods precede past perturbations in the Earth’s carbon cycle. Proceedings of the National Academy of Sciences, 117(41), 25609-25617.
5. Pirtle, T. J. (2022). A review of the circuit-level and cellular mechanisms contributing to locomotor acceleration in the marine mollusk Clione limacina. Frontiers in Neuroscience, 16.
6. Böer, M., Gannefors, C., Kattner, G., Graeve, M., Hop, H., & Falk-Petersen, S. (2005). The Arctic pteropod Clione limacina: seasonal lipid dynamics and life-strategy. Marine Biology, 147, 707-717.

Ana görsel: Alexander Semenov (https://www.flickr.com/photos/a_semenov/)