Kori Toyu (Ardeotis kori)

Ardeotis kori, Sahra altı Afrika’nın doğusunda ve güneyinde yaşamaktadır. Orta Afrika’nın Miombo ormanlık alanıyla ayrılan iki Kori toyu popülasyonu vardır. Güney popülasyonu, Zimbabve, Botsvana, Namibya, Güney Afrika, Mozambik ve güney Angola’nın bazı bölgelerinde yaşayan Ardeotis kori kori alt türünden oluşur. Kuzeydoğu Afrika popülasyonu, Somali, Etiyopya, Sudan, Kenya, Uganda ve Tanzanya’nın bazı bölgelerinde yaşayan Ardeotis kori strikiunculus diğer alt türü temsil etmektedir.

Kori toyu, savanalar, otlaklar ve yarı çöller gibi kuru habitatlarda bulunur. Genellikle su kaynaklarının yakınında ve günün sıcağından sığındıkları hafif ağaç örtülü alanlarda bulunurlar. Tamamen ormanlık alanlarda yaşamazlar.

Kori toylarının büyük boyunları, tepeli kafaları, grimsi kahverengi sırtları, gri boyunları ve göğüsleri, beyazımsı karınları, omuzlarında ve yanlarında siyah beyaz benekli desenleri vardır. Gagaları, bacakları, ayakları ve gözleri tamamen sarımsıdır. İki alt tür görünüş olarak oldukça benzerdir, ancak güneydeki alt türler biraz daha büyüktür ve yüz tüylerinde birkaç farklılık vardır.

Kori toyları, 10 ila 19 kg ağırlığındaki erkekler ve 5.5 ila 5.7 kg arasındaki dişilerle Afrika’daki en ağır uçan kuşlardır. Uzunlukları 105 ila 128 cm arasında değişir ve kanat açıklıkları erkeklerde 75 ila 76 cm, dişilerde 60 ila 65 cm arasındadır. Bireysel desenler farklılık gösterse de, dişi ve erkek bireyler benzer tüylere sahiptir. Dişiler erkeklerin yaklaşık yarısı kadardır. Genç erkekler, yetişkin erkeklerden daha kısa baş tepelerine, daha soluk gözlere ve daha koyu bir örtüye sahiptir. Juvenil dişiler ayrıca yetişkin dişilere kıyasla daha kısa tepelere ve daha soluk gözlere sahiptir.

Kori toyları hem bitki benzeri meyveleri hem de kertenkele ve yılan gibi hayvanları yiyen hepçil bir kuştur. Civcivler için ana yemek böceklerdir.

Üreme mevsimi boyunca erkek bireyler boyun tüylerini kabartmakta ve yemek borularını normal boyutunun dört katına kadar şişirebilmektedir. Kuyruğunu dik bir şekle getirerek beyaz tüylerin dişiler tarafından görülmesini sağlar. Kori toyları tüm bu davranışları birkaç gün boyunca sürdürebilir. Dişi birey çiftleşmek için erkek bireyi belirledikten sonra onunla çiftleşecek ve bu çiftleşme yalnızca birkaç saniye sürecektir.

Kori toyunun çiftleşme sistemi tam olarak bilinmese de, erkek bireyler ilk çiftleşmelerinden sonra kur yapma danslarına devam ederler. Kuluçka ve yavru yetiştirmeye zaman ayırmadıklarından dolayı çok eşli oldukları düşünülmektedir. Beyaz karınlı toylarda (Eupodotis senegalensis) tek eşlilik olduğu düşünülse de, bu durum Kori toylarında belirtilmemiştir.

Üreme mevsimi, Kori toyunun iki alt türünde farklılık göstermektedir. Genel olarak Ardeotis kori struthiunculus, Aralık’tan Ağustos’a kadar üremektedir. Ardeotis kori kori ise eylül ayından şubat ayına kadar üremektedir. Farklı bölgelerde yaşayan bireylerde üreme tarihleri değişim göstermektedir. Örneğin Somali’de Nisan’dan Haziran’a ve Etiyopya’da Mart’tan Haziran’a kadar kaydedilmiştir. Üreme başarısı büyük ölçüde yağmurlara bağlıdır ve kuraklık dönemlerinde üreme önemli ölçüde azalmaktadır. Cinsel olgunluğa her iki cins de doğduktan 3 yıl sonra ulaşmaktadır.

Kori toyları yuvalarını genellikle bir çimen yığınının yakınına yapmaktadır. Kuluçkaya yalnızca dişi birey yatmaktadır ve 23 gün süren kuluçka döneminde yalnızca bir ila iki yumurtadan yavru çıkmaktadır. Yumurtadan çıkan yavru bireyler anne tarafından bakılmaktadır ancan erkek bireylerinde bazı kayıtları mevcuttur. Yavru bireyler 4 ila 5 hafta sonra ortaya çıkmaktadır ancak ertesi yıla kadar annelerinin yanında kalırlar.

Vahşi doğada yaşam süreleri hakkında çok az bilgi vardır, ancak esaret altında Kori toylarının 26 yıl kadar yaşadığı belgelenmiştir.

Kori toyları genellikle tek başlarına veya küçük gruplar halinde bulunurlar. Uçmamayı tercih eden Kori toyları genellikle büyük adımlar atarak hızlıca yürürken veya ağaçların altında sıcak güneşten saklanırken görülürler. Arka ayak parmakları yoktur bu nedenle karasal habitatlarla sınırlıdır. Kori toyları düzenli olarak göç yapıyor gibi görünmese de, yağmura ve yiyecek tedariğine göre küçük göçler yaptığı düşünülmektedir. Ek olarak, yetişkin ve genç erkekler üreme mevsiminden sonra hareket ederken dişi bireylerde bu hareket gözlemlenmemektedir.

Kori toyları, boyutları, tüyleri ve kur görünümü nedeniyle izlemesi ilginç kuşlardır. Bu nedenle, yaşadıkları birçok Afrika ülkesinde turizm endüstrisini geliştirebilirler. Etleri için de avlanılmaktadır.

Kori toyu popülasyonlarında ve habitat parçalanmasında bir miktar düşüşe rağmen, bazı bölgelerde hala yaygındır. Kori toyları, IUCN kırmızı listesine göre asgari endişe verici tür olarak kabul edilmektedir. Asgari endişe verici tür olmasına rağmen, bu türler, çiftçilikten kaynaklanan habitat tahribatı, çiftlik hayvanları otlatma, insan istilası, elektrik hatlarıyla çarpışmalar ve kaçak avlanma gibi birçok tehditle karşı karşıya kalmaktadır. Bu, düşük doğurganlık ve kurak yıllarda azalan üreme nedeniyle endişe vericidir.

Kaynaklar:

https://nationalzoo.si.edu/animals/kori-bustard

http://www.krugerpark.co.za/africa_kori_bustard.html

https://animaldiversity.org/accounts/Ardeotis_kori/

https://ebird.org/species/korbus1?siteLanguage=tr

https://link.springer.com/article/10.1007/s10164-006-0030-z#:~:text=Sexual%20behavior,are%20polygynous%20(Johnsgard%201991).&text=Females%20are%20sexually%20mature%20at,3%20years%20(Hallager%202004).