Sakallı akbaba (Gypaetus barbatus)

Sakallı akbabalar, yüksek rakımlı dağlık bölgelerde yaşamaktadır. Deniz seviyesinden 300 m ile 4.500 metre yüksekliği arasında bulunurlar ancak bulunduğu rakım genellikle 2000 m üzeridir. Genellikle yırtıcıların yaşadığı mera veya çayırlara bakan yüksek noktalarda vakit geçirdiklerinden dolayı görüş açıları oldukça geniştir. Bu da başka canlılar tarafından avlanan avların kalıntılarına erişim imkanı sunmaktadır.
Gypaetus barbatus etoburdur ancak esas olarak kemiklerden oluşan benzersiz bir diyete sahiptir. Diğer birçok akbaba gibi onlar da ölü hayvanların leşlerini yiyen leş yiyicilerdir. Diyetlerinin %93’ünü ölen memeliler ( %61’i orta boy toynaklı hayvanlar) oluşturmaktadır. Sakallı akbabanın ayrıca kaplumbağaları ve çeşitli kuş türlerini avladığı bilinmektedir.
Sakallı akbabalıların diyetini kemikler (%85) ve leşler oluşturmaktadır. G. barbatus’un diyeti sadece kemiklerden (%85) ve leşten oluşur. Et veya deri artıkları civcivlerin diyetinin önemli bir parçası olmasına rağmen, yetişkin olduklarında kemiklerle beslenmeyi tercih ederler. Sakallı akbabalar, midelerinde 24 saatlik bir süre içinde kemikleri sindirmelerini sağlayan son derece yüksek bir asit içeriğine sahiptir. Yenilen kemikler 10 cm çapa ve 4 kg ağırlığa kadar çıkabilir. Büyük kemikler pençelerinden alınır, havada 50 ila 150 m yukarı kaldırılır ve kemiklik (ossuary) adı verilen kayalık kemik bırakma bölgelerine taşınır. Burada kırılana ve kemik iliği tüketilene kadar tekrar tekrar bırakılırlar. Sakallı akbabalar, kaplumbağalar, küçük kuşlar, dağ sıçanları ve yabani tavşanlar gibi daha küçük memeli avlarını öldürmek için benzer teknikleri kullanır. Sakallı akbabalar genellikle daha büyük toynaklıları kayalıkların kenarlarına yakın bir yerde yakalar ve kanatlarının kuvvetli vuruşuyla onları düşmeye zorlarlar.

Kaynak: Olivier TEILHARD
Sakallı akbabalar genellikle sessiz yırtıcılardır. Bununla birlikte çiftleşme esnasında yüksek sesli kıkırdama sesleri çıkarırlar. Kur yapma gösterileri sırasında, sakallı akbabaların keskin, gırtlaktan gelen bir “koolik, koolik” ve cıvıl cıvıl tiz sesler çıkardıkları bilinmektedir. Ayrıca, bölge sınırlarını korumak ve eşlerini savunmak için havada diğer türlerle kovalamaca yaşayabilirler. Eski dünya akbabaları olarak kabul edilirler ve bu grubun diğer üyeleri gibi, az gelişmiş koku alma duyusuna sahiplerdir. Sakallı akbabalar, karkasları bulmak için büyük ölçüde gelişmiş görüş yeteneğine güvenirler. Tüm kuşlar gibi sakallı akbabalar da çevrelerini görsel, dokunsal, işitsel ve kimyasal uyaranlarla algılarlar.
Sakallı akbabalar, yüksek oranda oleik asit içeren yağlı kemikleri tercih ederler. Bu hem yiyecek arama için harcanan zamanı hem de enerji kullanımını optimize etmekle ilişkilidir. Sakallı akbabalar, bir leşin yerini tespit ettikten sonra, genellikle et yiyen diğer leş yiyicilerin kemikleri temizlemesini beklerler.

Kaynak: Iucnredlist
Sakallı akbabaların 13 kadar farklı altı türü bulunmaktadır. Gypaetus barbatus barbatus kuzey Afrika’da, Gypaetus barbatus meridionalis ise Doğu Afrika ve Güney Afrika’da, Gypaetus barbatus aureus, Avrupa ve Asya’da bulunabilirken Gypaetus barbatus altaicus, yalnızca Himalayalar ve Orta Asya’nın dağlarında bulunur.
Sakallı akbabalar 250 ila 700 km² arasında değişen son derece geniş yaşam alanlarına ve 7.500 km² büyüklüğünde yiyecek arama alanlarına sahip olduğu bilinmektedir.
Kaynaklar:
- https://animaldiversity.org/accounts/Gypaetus_barbatus/
- https://www.iucnredlist.org/species/22695174/118590506
- https://www.pbs.org/edens/bhutan/a_lv.htm