Türkiye’deki toy türleri
Toygiller ailesi 11 cins ve 26 türü içerisinde barındırmaktadır. Ülkemizde ise toygiller (otididae) ailesi üyelerinden 3 tür bulunmaktadır. Bunlar: Toy (Otis tarda), Yakalı toy (Chlamydotis macqueenii) ve Mezgeldek (Tetrax tetrax) türleridir.
Toygiller (Otididae) Genel Özellikleri
Toylar genellikle kuru otlakları tercih eden karasal kuşlardır. Boyutları 40 cm’den 140 cm’ye kadar değişen toylar; yaprak, tomurcuk, tohum, meyve ve küçük omurgalı ve omurgasızlarla beslenirler. Toylar cinsiyetler arasında boyut farklılıkları olarak oldukça çeşitli canlılardır. Örneğin bir türde erkek bireyler dişilerin 3 katı büyüklüğünde olabileceği gibi bir dişi de erkekten daha büyük olabilir. Ayrıca Dünya’nın en büyük uçan kuşları olarak bilinirler. En büyük iki toy kuşundan biri ülkemizde görülebilmektedir. Otis tarda, 20 kg’ı aşabilen vücut ağırlığı ile ülkemizdeki en büyük uçan kuş ünvanını elinde bulundurmaktadır.
1: Toy (Otis tarda)
Fotoğraf: Svitlana Tkach
Toy kuşları ülkemizin bozkır bölgelerinde görülebilen ve son derece utangaç bir kuş türüdür. Aynı zamanda küresel olarak tehdit altındadır. Toy kuşları 20 kg’a ulaşabilen vücut ağırlığı ile ülkemizdeki en ağır kuş türü olma özelliğindedir. Dişi bireyler erkek bireylerin hemen hemen yarısı kadardır. Her ne kadar 20 kg’ı aşan bireyler kaydedilmişse de genel olarak 18 kg’a ulaşırlar.
2: Yakalı toy (Chlamydotis macqueenii)
Fotoğraf: Arvind Karthik
Yakalı toylar genellikle yarı çöl veya çöl kenarı olarak tabir edilen kurak arazi kuşlarıdır. Kumlu otlaklar, yarı kurak çalılıklar ve taşlı ovalarda görülebilirler. Bu tür habitatlar, küçük ama belirgin farklılıklar göstermektedir. Bundan dolayı dönem dönem belli alanlarda daha yoğun olabilirler. Üreme mevsimi dışında, genellikle yonca gibi besleyici mahsullerin yetiştiği yeşil bitki örtüsü olan ve böcekleri avlayabileceği yaşam alanlarında olmaya meyillidirler.
Yakalı toylar, çöl ile uyumlu bir dış görünüme sahiptir. Bu özellikleri onları avcılara karşı avantajlı hale getirmektedir. Tabii bu durum bazı araştırmaları kötü etkilemektedir. Örneğin yakalı toylar üzerinde yapılan bir araştırmada, bazı bölgelerde dişi yakalı toyları teleskop ve dürbünlerle görmek neredeyse imkansız olduğu için sayımlar net olarak yapılamamıştır.
3: Mezgeldek (Tetrax tetrax)
Fotoğraf: António A Gonçalves
Mezgeldek, kuru ve açık arazilerde vakit geçirmektedir. Mezgeldekler 105 ila 115 cm kanat açıklığına ve 700 ila 950 gram arasında vücut ağırlığına sahiptir. Erkek mezgeldeklerde yavru bakımı görülmez. Yavru bakımını yalnızca dişi birey üstlenmektedir. Ayrıca yavru doğduğunda diğer kuş türlerine nispeten ebeveynlerinden daha bağımsız yaşayabilmektedir. Yaklaşık 10 yıllık ömür uzunluğuna sahip olan mezgeldek erkekleri 2 yaşında cinsel olgunluğa ulaşabilirler dişi bireyler 1 yaşında ulaşabilmektedir. Mezgeldek sosyal bir canlıdır. Kış aylarında sürüler halinde görülebilirler. Tehdit edildiklerinde uçmak yerine koşmayı tercih ederler.
