Yeleli kurt (Chrysocyon brachyurus)

Fiziksel Özellikler ve Tanım

Güney Amerika boyunca en büyük köpekgil olan yeleli kurtlar uzun bacaklarıyla oldukça farklı bir memeli türüdür. Omuzları yerden neredeyse 1 m yükseklikte olan bu canlılar uzun ve altın kırmızısı bir kürke sahiptir. Baş ve gövde uzunluğu 124,5 ila 132 cm arasında, kuyruk uzunluğu ise 28 ila 40.5 cm arasında değişmektedir. Yeleli kurdun uzun otların arasında görülebilmesini sağlayan bacakları alt kısımlarında kırmızıdan siyaha doğru değişmektedir. Vücut dar, kulaklar büyük ve diktir. Yeleli kurdun diş yapısı beslenme alışkanlıklarını yansıtmaktadır. Yeleli kurtlar büyük hayvanları öldürmediği ve yemediği için üst kırıcı (karnasiyal) dişeri küçülmüş, üst kesici dişleri zayıf köpek dişleri ise uzun ve narindir.

Tür Biyocoğrafyası

Yeleli kurtlar, kuzeydoğu Brezilya’daki Parnaiba Nehri’nin ağzından batıda Peru’daki Pampas del Heath’e ve Güney’de Paraguay’daki Chaco üzerinden Brezilya’daki Rio Grande do Sul’a kadar görülebilmektedir. Eski dönemlerde Uruguay ve Arjantin’in bazı bölgelerinde de görülebilmekteydi.

Yaşam Alanları

Yeleli kurtlar kuru çalı ormanlarında, bataklık alanlarda, savanlarda ve geniş otlaklarda ve nehir çevrelerinde görülebilirler.

Beslenme Alışkanlıkları

Yeleli kurtlar hepçildir. Armadilloları, yavşanları, kemirgenleri, küçük memelileri, balıkları, kuşları ve yumurtalarını, sürüngenleri, gastropodları, böcekleri ve bazı meyveleri besin olarak tüketebilirler. Tükettikleri meyveler arasında muz ve guava gibi bitkilerin yanı sıra genellikle kök ve soğanlı bitkileri tüketirler.

Üreme Bilgisi

Yeleli kurtlar tek eşlidir ancak erkek ve dişi bireyler üreme mevsimi dışında birbirinden bağımsız olarak yaşamayı tercih ederler.

Kendi doğal ortamında yaşayan yabani yeleli kurtların üreme sistemi hakkında çok az bilgi bulunmaktadır. Esaret altında yaşayan bireyler Kuzey Yarımküre’de Ekim ve Şubat ayları arasında üreme dönemine girerken Güney Amerika’daki bireyler Ağustos ve Ekim ayları arasında bu döneme girmektedir. Östrus bir ila 4 gün arasında sürmektedir. Esaret altındaki gebelik diğer köpekgil üyelerininkine benzerlik gösterir ve yaklaşık olarak 65 gün sürer. Her doğumda yaklaşık olarak 1 ila 5 arasında yavru dünyaya gelse de 7 birey doğduğu da kayıt altında alınmıştır. Yavru bireyler genellijle 340 ila 430 gram arasında doğarlar ve hızla gelişim gösterirler. Dokuzuncu günde gözleri ve kulakları açılan yavrular 15.haftaya girdiklerinde sütten kesilirler. Yavrular 1 yaşına geldiklerinde ise yetişkinlerin vücut yapısına sahip olurlar ve bu dönemde de çiftleşebilme özelliklerini kazanırlar. Yeleli kurtlar doğal yaşam alanlarında yavrularını kalın bitki örtüsün altına gizlediği yuvalarında doğurdukları için yavrularıyla birlikte bir ebeveyn nadiren görülmektedir.

Davranış Özellikleri

Gececil memeliler olan yeleli kurtlar alacakaranlık vakitlerinde oldukça aktiftir. Yapılan çalışmalarda erkeklerin dişi bireylerden daha aktif olduğu gözlemlenmiştir. Gündüzleri bu köpekgiller, kalın çalılıklı alanlarda dinlenirler ve nadirende olsa kısa mesafe kat ederler. Yeleli kurt grupları bir dişi ve bir erkek bireyden oluşmaktadır. Ancak kalabalık sürüler oluşturmazlar. Birbirlerinden oldukça bağımsız olan dişi ve erkekler ortalama 27 kilometrekarelik bir alanda yaşarlar. Yalnız avlanır, yalnız seyahat eder ve yalnız dinlenirler. Sadece üreme mevsimi boyunca birbirleri ile yakından ilişki kurarlar. Bölgeler arasındaki sınırlara kesinlikle saygı gösteren bu canlılar düzenli olarak belirli noktalara idrar ve dışkı ile işaret bırakırlar. Göçebe erkek bireyler diğer erkeklerin sınırlarında dolaşarak bir boşluk ararlar. Eğer bir erkek birey ölmüş veya esir alınmışsa o erkeğin yerini alabilirler.

İnsanlarla Etkileşimi

Yeleli kurtlar bulundukları bölgelerde tarım zararlısı olarak bilinen tavşan ve küçük kemirgenlerle beslendikleri için bu anlamda insanlar ile olumlu ikili ilişki içerisindedirler.

Yeleli kurtlar evcil kümes hayvanları ve zaman zaman kuzu veya domuz gibi çiftlik hayvanlarının yavruları ile de beslenebildikleri için olumsuz etkiye sahiptirler.

Koruma Statüsü

Yeleli kurtlar, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından Tehdit Altındaki Türler (NT) kategorisinde listelenmektedir.

Kaynaklar:

• To cite this page: Gorog, A. 1999. “Chrysocyon brachyurus” (On-line), Animal Diversity Web. Accessed July 22, 2023 at https://animaldiversity.org/accounts/Chrysocyon_brachyurus/
• Sylvère corre, https://www.flickr.com/photos/110394983@N04/29936375300/, Manned wolf/Loup a criniere (Chrysocyon brachyurus), Uploaded on October 10, 2016
• Paula, R.C. & DeMatteo, K. 2015. Chrysocyon brachyurus (errata version published in 2016). The IUCN Red List of Threatened Species 2015: e.T4819A88135664. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2015-4.RLTS.T4819A82316878.en. Accessed on 22 July 2023.