Doğulu Kılçıkgaga (Acanthorhynchus tenuirostris)

Doğulu kılçıkgaga, doğu ve güneydoğu Avustralya’ya özgü bir kuş türüdür. Doğulu kılçıkgaga kuşlarının çeşitliliği iç kesimlerden kuzeybatı Ovalar Bölgesi’ndeki Boggabilla’ya kadar uzanmaktadır. Acanthorhynchus tenuirostris, Tazmanya’da da bulunur. Bu kuşlar soğuk aylarda göç edebilmektedir, ancak besin kaynaklarının mevcudiyetine bağlı olarak genellikle tek bir bölgede bulunurlar.

Doğulu kılçıkgagalar, çoğunlukla yoğun ağaçların bulunduğu ormanlarda ve kalın çalılıklı ağaçlık alanlarda yaşarlar. Yerden birkaç metre yükseklikten on metreye kadar ulaşan ağaçlara veya çalıların üzerinde yuva yaparlar. Düşük rakımlarda ve kıyıya yakın kuru fundalık alanlarda yaygındır, ancak bazen daha yüksek rakımlarda da bulunurlar. Kimi zaman yağmur ormanlarında kimi zaman da ıslak sklerofil ormanında bulunurlar. Doğulu kılçıkgagalar, kentlerde bulunan bahçelerde ve parklarda da yaygın olarak görülebilmektedir. Yalnız veya gruplar halinde görülebilirler.

Doğulu kılçıkgagalarda cinsel dimorfizm önemli değildir. Erkek bireyler yaklaşık 13 ila 16 cm uzunluğundadır. Üst kuyruk ve iç kanatlar gridir. Beyaz bir boğaz ve göbeğe kadar uzanan giysileri ve sadece boğaz kısmını kaplayan daha küçük ve kahverengi giysileri vardır. Dişi bireyler erkeklere benzerdir, ancak daha çok zeytin grimsi bir görünüme ve boğaz kısmında daha az yoğun kahverengi giysiye sahiptir. Erkek kılıçgagaların aksine, dişi bireylerin daha soluk, grimsi pembe ayakları ve bacakları vardır. Genç bireylerin gözleri siyah olurken, yetişkin bireylerin gözleri parlak kırmızı olma eğilimindedir. Kanat açıklıkları 18 ile 23 cm, uzun ince gagaları 2 ile 5 cm arasında değişmektedir. Ortalama 11 gram olan vücut ağırlığı, kış aylarında enerji tasarrufu için depolanan yağlarla birlikte artmaktadır. Doğulu kılçıkgagalar, Aralık başı ile Nisan sonu arasında bazen iki tüy dökme aşamasından geçmektedir.

Üreme mevsimi Ağustos’tan Aralık ayına kadar sürmektedir. Hem erkek bireyler hem de dişi bireyler yuvalarına uygun malzemeler toplarlar, ancak aslında yuvayı sadece dişi kuş yapmaktadır. Dünyaya yeni gelen doğulu kılıçgagalar yaklaşık 8 gram ağırlığındadır. Yavruların olgunlaşması ortalama 14 gün sürer ve annelerinden bağımsız hale gelirler ve 8 gün sonra yiyecek aramaya başlarlar. Gençlerin ne zaman cinsel olgunluğa ulaştığına dair net bir bilgi yoktur.

Kuluçkaya yatma öncelikle dişi doğulu kılçıkgagalar tarafından gerçekleştirilir, ancak erkek bireyler de bazen yardımcı olmaktadır. Her iki cinsiyet de yumurtadan çıkan yavruları beslemektedir. Yavrular ara sıra nektarla beslenebilmelerine rağmen, çoğu zaman, böceklerle beslenirler. Yavruların beslenirken çok ses çıkardığı bilinmektedir. 2 haftadan kısa bir süre sonra, ebeveynler gençleri kanat çırpmaya teşvik eder. Ebeveynler yeni bir yuva yapmak için bölgede kalırken, yavru bireyler ebeveynleri tarafından kovulduktan sonra veya bağımsız olduklarında gönüllü olarak bölgeyi terk ederler.

Şu anda Acanthorhynchus tenuirostris’in yaşam süresine ilişkin bir veri elimizde bulunmamaktadır.

Doğulu kılçıkgagalar, gündüzcüdür ve en çok sabah vakitlerinde aktiftir. Genellikle tek başlarına veya çift olarak ve bazen de beşli gruplar halinde görülürler. Yüksek nektar yoğunluğuna sahip bölgelerde, doğulu kılçıkgagalar zosteropslar ve küçük ötleğenlerle karışık olarak bulunabilirler.

Kış ortasında, erkekler daha küçük dişileri agresif bir şekilde zengin nektar alanlarından dışlarlar ve bu da dişilerin daha fazla ölmesine yol açar. Küçük vücut boyutları nedeniyle doğulu kılçıkgagaların, kuş türleri arasında hiyerarşinin en altında olduğu kabul edilir.

Doğulu kılçıkgagalar öncelikle nektar toplayıcılardır ve boru şeklindeki çiçeklerden yiyecek toplamak için yüksek düzeyde adapte olmuş boru şeklinde olan bir gagaya sahiptir. Oldukça özelleşmiş gagalarının, beslendikleri boru şeklindeki çiçeklerle yakın ve ortak bir evrimin olduğu varsayılıyor. Doğulu kılçıkgagalar, çiçekleri, çiçeğin boyutundan ziyade mevcut nektara göre seçer. Yavrular, yalnızca üreme dönemlerinde veya öncesinde ya da kışın nektar miktarı azaldığında esas olarak böceklerle beslenir.

Bu kuşlar gün boyunca aktiftir çünkü şafakta nektar miktarı zirve yapar ve o sırada daha fazla sayıda böcek aktiftir. Nektar tüketimleri, özellikle yağ depolamak ve yaklaşan kışa hazırlanmak için vücut kütlelerini artırmak amacıyla, Ağustos’tan Ekim’e kadar devam eder ve sonbaharda zirve yapar.

Yabani kedi popülasyonlarındaki artış, doğu omurga gagalarında nüfus azalmasına neden olmaktadır. Son yıllarda popülasyonu % 30’un üzerinde azalmasına rağmen, IUCN Kırmızı Listesi, asgari endişe altındaki türler kategorisinde değerlendirmektedir.

Kaynaklar:

Animaldiversity