Dünyanın En Yüksek Şelaleleri

Bir nehir ve akarsu gibi su kütlelerinin belli yükseklikten akıntı yönünden akmasıyla oluşan yapılar şelale veya çağlayan olarak ifade edilmektedir.

Yeryüzü şekillerinin oluşumunda büyük rol oynayan şelaleler toprak taşınımında da önemli rol almaktadır. Nehir gibi su kütleleri şelalenin döküldüğü noktaya yaklaştıkça daha hızlı akmaktadır. Bu akış hızı çevredeki kayaların daha fazla aşınmasına neden olur ve daha pürüzsüz hale getirmektedir.

Bir şelalenin büyüklüğünü birkaç farklı özelliği baz alarak sınıflandırabiliriz. Bunlar birim zamanda taşıdığı su kütlesi, genişliği veya suyun düştüğü yükseklik olabilmektedir. Örneğin en geniş şelalelerden biri Khone Phapheng Şelalesi olurken, en yüksek şelale Gauja Nehri’nin beslediği 979 m ile Angel Şelalesi’dir.

Bu listede şelaleler yüksekliğine göre sınıflandırılmış olmakla birlikte konumları, beslendiği su kütleleri ve genel özellikleri belirtilmiştir.

11: Browne Şelalesi (Yeni Zellanda) (836 m)

Yeni Zelanda’nın Fiordland Ulusal Parkı’nda bulunan Browne Şelalesi 836 m yüksekliğe sahiptir. Browne Şelalesi’nin çevresi bitki ve kuş çeşitliliği açısından zengindir. Yalancı kayın ağaçları, eğrelti otları ve çalılardan oluşan bir orman içerisindedir. Browne gölü bol yağmur yağdığı dönemlerde taşarak şelalenin su hacmini arttırmaktadır.

Browne Şelaleleri adını 1940 yıllarında Fiordland üzerinde uçuş yapan ve Browne Gölünü ve şelaleleri keşfeden hava fotoğrafçısı Victor Carlyle Browne’den almıştır.

10: James Bruce Şelalesi (Kanada) (840 m)

Kuzey Amerika’nın en yüksek şelalesi olma özelliği taşıyan James Bruce Şelalesi, 840 m yüksekliğe sahiptir. James Bruce Şelalesi, Prenses Louisa koyunun başındaki kayalıklardan akan bir düzine şelaleden en yüksek olanıdır. Bu şelaleler, deniz seviyesinden yaklaşık 1500 m yükseklikte bulunan ve muhtemelen yıl boyunca düzenli su hacmi sağlayan küçük bir buzul kalıntısı tarafından desteklenmektedir.

9: Pu’uka’oku Şelalesi (ABD) (840 m)

Pu’uka’oku Şelalesi, Haloku Kayalıkları’nda bulunan birçok şelaleden biridir. Dünyanın en yüksek kayalıklarından biri olan Haloku kayalıkları Molakai adasının kuzeydoğu kesiminde yer almaktadır. Pu’uka’oku Şelaleleri, Pelekunu ve Wailau vadileri arasında 4-5 km uzunluğundaki bir bölümde yer almaktadır.

8: Balåifossen Şelalesi (Norveç) (850 m)

Norveç’teki en yüksek şelalelerden biri olan Balåifossen Şelalesi, Balåi Nehri, Langvatnet gölü ve 1600 m yükseklikte bulunan Onen adlı küçük bir buzul tarafından beslenmektedir.

7: Vinnufossen Şelalesi (Norveç) 860 m

Vinnufossen Şelalesi 860 m yüksekliği ile dünyanın en yüksek 7. şelalesidir. Oldukça yüksek bir şelale olmasına rağmen birçok uzun şelale gibi etkileyici bir görüntüsü bulunmamaktadır. Adeta bir dağdan akan küçük su kütlesini andırır. Vinnufossen Şelalesi, en yüksek zirvesi 1.814 m olan küçük bir buzul kütlesinden (Vinnufonna) eriyen buzla beslenmektedir.

6: Skorga Şelalesi (Norveç) (875 m)

Norcieç’in en yüksek şelalesi olan Skorga Şelalesi, 875 m’lik yüksekliği ile dünyanın en yüksek 6. şelalesidir. Bir dağ yamacından aşağıya dar bir alandan akan bu şelale, uzun olmasına rağmen hacimli bir şelale değildir.

5: Yumbilla Şelalesi (Peru) 896 m

Küçük bir kasaba olan Cuispes’de bulunan Yumbilla Şelalesi, 890 m’lik yüksekliği ile dünyanın en yüksek 4. şelalesidir. Bu kadar yüksek bir şelale olmasına rağmen 2007 yılında uluslararası kabul görmüştür. Yumbilla şelalesi 5 bölümden oluştuğundan dolayı katmanlı tip şelale olarak kabul edilmektedir.

4: Olo’upena Şelalesi (ABD) 900 m

Olo’upena Şelaleleri, Molokai’nin kuzey kıyısındaki kayalıklardan aşağı dökülen oldukça uzun dört şelaleden biridir. Olo’upena Şelaleleri her ne kadar oldukça uzun bir şelale olsa da adeta su yolu biçimindedir. Yağmur suları bu şelalelerin denize kadar sürekli akmalarını sağlar.

3: Tres Hermanas Şelalesi (Peru) 914 m

Peru’nun Junín şehrinde bulunan Tres Hermanas şelalesi, 914 m’lik yüksekliği ile Peru’nun en yüksek şelalesi olma özelliğini taşımaktadır. Tres Hermanas şelalesi 3 katmanda düşüş yaşamaktadır. Bundan dolayı Üç Kız Kardeş anlamına gelen Tres Hermanas ismi verilmiştir. Otishi Ulusal Parkı’nda bulunan şelalenin çevresinde biyoçeşitlilik açısından zengin ve doğal güzelliği son derece güzel korunmuş bir alan bulunmaktadır.

2: Angel Şelalesi (Venezuella) 979 m

Dünyanın en yüksek ikinci şelalesi olan Angel şelalesi 979 m uzunluğunda olup, Venezuella’nın Bolivar eyaletinde Canaima Ulusal Parkında yer almaktadır. Şeytan Dağı anlamına gelen Auyán-Tepuí’den dökülmektedir.

Angel Dağı, adını 1937 yılında Auyán-Tepuí’de uçağını düşüren Amerikalı kaşif ve pilot olan Jimmy Angel’dan almıştır. Churun nehri tarafından beslenen Angel Şelalesi o kadar yüksektir ki su düşüşe başladığında sis bulutunu andıran bir görüntü oluşturmaktadır. Dünyanın en şöhretli şelalelerinin başında gelen Niagara Şelalelerinin yüksekliğinin 15 katıdır.

1: Tugela Şelalesi (Güney Afrika) 983 m

Royal Natal Ulusal Parkı sınırları içerisinde yer alan Tugela Şelalesi, 411 metrelik kesintisiz düşüşü ve 947 metrelik toplam uzunluğu ile dünyanın en yüksek şelalesi olma özelliğindedir.

Tugela Nehri, KwaZulu Natal’daki en büyük nehirdir. Nehirde su seviyesine bağlı olarak Kasım ile Nisan ayları arasında rafting etkinlikleri düzenlenmektedir. Tugela Nehri hacminde dönemsel olarak çok büyük farklılıklar gözlemlenmekle birlikte kimi zaman tamamen kurumaktadır. Tugela ismi “ani” veya “şaşırtıcı” anlamına gelen “Thukela” kelimesinin fonetik yazılışıdır.

Tugela şelalesi bazı kaynaklarda 948 m, bazı kaynaklarda ise 983 m olarak kabul edilmektedir. Resmi bir bilgi elde edildiğinde liste güncellenecektir.

Kaynaklar:

• Education National Geographic, https://education.nationalgeographic.org/resource/waterfall/
• World Waterfall Database, https://www.worldwaterfalldatabase.com/waterfall/Tres-Hermanas-Cataratas-las-69
• Britannica, https://www.britannica.com/place/Tugela-Falls
• Places.co.za, https://www.places.co.za/blog/tugela-falls-second-highest-waterfall/
• Kids Kiddle, https://kids.kiddle.co/Browne_Falls
• Trippy Tourists, https://trippytourists.com/destinations/north-america/usa/puukaoku-falls-all-you-need-to-know-about/
• World Qaterfall Database, https://www.worldwaterfalldatabase.com/waterfall/Oloupena-Falls-625
• European Waterfalls, https://www..com/waterfalls/vinnufossen/
• European Waterfalls, https://www.europeanwaterfalls.com/waterfalls/balaifossen/