Mısır akbabası (Neophron percnopterus)

Fiziksel Özellikler

Mısır akbabaların beyaz renkli başları vardır. Sırtları da aynı şekilde beyazdır ancak uçuş tüyleri siyaha yakın daha koyu renktedir. Mısır akbabaların boyun çevresi yakalı bir görünüme sahiptir. Yüz kısmında tüy bulunmamaktadır. Tüysüz yüzün termoregülasyonda faydalı olduğu düşünülmektedir. Aynı zamanda avladıkları hayvanlar ile beslenirken et parçalarının ve kanların yüzüne yapışmaması için büyük avantaj sağlamaktadır. Gaga uç kısmında kavisli bir yapıya sahiptir. Gaganın baş kısma yakın olan tarafı kalınken uç kısmına doğru incelmektedir. Bu kemikler arasındaki doku parçalarını çıkarmayı kolaylaştırır. Erkek ve dişi bireyler arasında çok az fiziksel fark bulunmaktadır. Bununla birlikte, dişiler ortalama olarak erkeklerden biraz daha iri vücut kütlesine sahip olma eğilimindedir. Cinsel olarak olgunlaşmamış bireyler hemen hemen aynı derecede kahverengidir.

Ortalama boy uzunluğu 68 cm, ortalama kanat açıklığı 168 cm, ortalama vücut ağırlığı 1584 – 2180 gramdır.

Tür Biyocoğrafyası

Mısır akbabaları, kuzey Afrika’nın yanı sıra güney Avrupa ve Asya’da yaşar. İzole popülasyonlarlar Kanarya ve Yeşil Burun Adaları’nda görülmektedir. Mısır akbabaları gerçekten göçmen olmasalar da, yerleşik ve üreme alanları arasında diğer akbabaların çoğundan daha fazla seyahat ederler. Üreme çiftleri birbirini takip eden yıllar boyunca aynı yuvalama yerine dönebilir.

Yaşam Alanları

Mısır akbabaları genellikle kaya çıkıntılarına yuva yaparlar. Diğer Eski Dünya akbabalarında olduğu gibi, bu tür kanat çırparak uçuşunu sürdürmekte zorlanır ve en iyisini yüksek bir yerden süzülen uçuşuna başladığında veya sıcak bir ovada yukarı yönlü termal hava akımlarını kullanarak uçuş yaparlar. Bu akbaba türünün, daha elverişli yerler olmadığında ağaçlarda veya eski binalarda yuva yaptığı da bilinmektedir. Mısır akbabaları, değişken yüksekliklere sahip açık araziyi tercih eder. Ayrıca, insanlar tarafından üretilen gıda kaynaklarının ve insan yerleşim alanlarının çevresine kadar gelebilirler.

Beslenme Alışkanlıkları

Mısır akbabaları etoburdur, çoğunlukla leşle beslenirler, ancak böcekleri, küçük sürüngenleri ve memelileri, kabukluları, salyangozları, kuş yumurtalarını, yavruları ve daha büyük hayvanların dışkısını da yedikleri bilinmektedir. İnsanlarınki de dahil olmak üzere daha büyük hayvanların dışkılarının Mısır akbabaları için iyi bir besin kaynağı olduğu düşünülür. Yavru bireyler, kemik gelişimi için kalsiyum sağlayan küçük hayvanlarla beslenirler.

Üreme Bilgisi

Mısır akbabaları tek eşlidir ve çiftleşme mevsimlerinde eşleriyle birlikte göç ederler. Büyük bir yuva yaparlar ve üreme mevsimi boyunca sürekli olarak yenilerler. Yuva eski paçavra, saç ve kürk parçaları içerebilir. Üreme mevsimi boyunca erkek bireyler dişilere doğru hücum gösterileri yapar ve kur sırasında eşler pençe boğuşması yapabilirler.

Mısır akbabaları yılda bir kez ürer. Üreme mevsiminin zamanlaması, farklı bölgelerdeki popülasyonlar arasında biraz farklılık gösterir, ancak yumurtlama genellikle Mart ve Mayıs ayları arasında gerçekleşir. Dişi Mısır akbabalarının, görevleri her iki ebeveyn tarafından paylaşılmadan önce birkaç gün boyunca yumurtaları tek başına kuluçkaya yatırdığı gözlemlenmiştir. Genel olarak yumurtadan yavru çıkması 39 ila 45 gün süren iki yumurtadan oluşmaktadır. Yumurtlama ve kuluçka arasında önemli bir zaman aşımı olabileceğinden, bir yavru genellikle diğerinden çok daha gelişmiş olacaktır. Yavruların tüy dökmesi 71 ila 85 gün sürer ve tüy döktükten yaklaşık bir ay sonra kendileri avlanabilirler. Yavruların tüyleri grimsi beyazdır.
Her yavru, bir akbaba türü için büyük olan, annenin vücut ağırlığının yaklaşık %9’u kadardır. Yumurtlamadan sonra dişi, her iki ebeveyn de bu görevi paylaşmadan önce yumurtaları birkaç gün kendi başlarına kuluçkaya yatırırlar. Her iki ebeveyn de bölgeyi savunmak ve yavrulara yiyecek getirmek için birlikte çalışırlar. Yiyecekler bir ebeveynin gagasında taşınabilir veya yuvaya döndükten sonra kusabilir. Daha küçük yavruların beslenmesi için, bir ebeveynin önce yiyecek parçalarını ayırması gerekebilir. Yavrular uçtuktan sonra, aile gruplarının bir parçası olarak ebeveynlerinin yanında ev menzili içinde uçarken görülebilirler. Ebeveynler, yuvaya gelen kuşları beslemeye devam edebilir ve onlara yiyecek bulmayı ve kendileri için beslemeyi öğretebilirler. Tüylenen kuşlar, üreme alanlarından uzağa göçün başlangıcında ebeveynlerinden ayrılırlar.

Yaşam Süresi

Mısır akbabaları için esaret altında kaydedilen en uzun yaşam süresi 37 yıldır. Kuşların mevsimler arasında her zaman aynı yere dönmediği için vahşi doğadaki bireylerin yaşam sürelerini belirlemek zordur.

Davranış Özellikleri

Mısır akbabalarının sosyal davranışları yaşadığı ortamdaki kaynaklara bağlı olarak değişmektedir. Çok sayıda birey, diğer etobularla birlikte yoğun kaynakların bulunduğu beslenme alanlarında bir arada bulunabilirler. Aksi takdirde bu akbabalar tek başlarına berya eşleriyle birlikte avlanırlar. Bir beslenme alanındaki baskınlık hiyerarşisinde, Mısır akbabaları daha büyük olan kızıl akbabaların altında, ancak çaylak ve kargaların üstündedir. Mısır akbabaları daha baskın olan çöpçü türler beslendikten sonra kalan et artıklarını çıkarmak için oldukça iyi donanıma sahiptir.

Mısır akbabaları alet kullanan çok az türden biridir. Devekuşu yumurtaları gibi büyük ve kalın kabuklu yumurtaları kırmak için Mısır akbabaları, taş parçalarını kullanmaktadır. Kimi zaman bir taş parçası bulabilmek için yüzlerce metre yürürler.

Koruma Statüsü

Mısır akbabalarının Dünya nüfusunun 10.000 ila 100.000 birey arasında olduğu düşünülmektedir. Koruma durumu, 1988’den başlayarak Uluslararası Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından değerlendirilmiştir. Şu anda, popülasyonların çoğu IUCN tarafından “en az endişe verici” olarak kabul edilmiştir.

Ekosistemdeki Rolü

Mısır akbabaları leş, çöp ve dışkı tüketir ve bu nedenle organik atıkların uzaklaştırılması ve geri dönüştürülmesinde önemli roller oynar. Küçük hayvanların ve diğer kuşların yumurtalarının doğrudan yırtıcılarıdırlar. Sonuç olarak, bu av hayvanlarının popülasyon büyüklüklerini etkileyebilirler. Mısır akbabaları ve diğer etoburlar, yiyeceğin yeri hakkında birbirlerine sinyal vererek birbirlerine fayda sağlayabilirler.

İnsanlarla Etkileşimi

Mısır akbabaları, potansiyel olarak hastalığa neden olan leşlerden insanların yaşadığı bölgeleri temizlemeye yardımcı olurlar. Bu tür eski Mısır kültüründe yer almaktadır. Anıtlarda sergilenmiş ve alfabelerinde temsil edilmiştir.

Kaynaklar:

https://animaldiversity.org/accounts/Neophron_percnopterus/