Afrika yaban köpeği (Lycaon pictus)
Fiziksel Özellikler
Afrika yaban köpeklerinin bilimsel adı olan Lycaon pictus, tüylerin rengini yansıtmaktadır. Lycaon pictus, kelimenin tam anlamıyla “boyalı ve süslü kurt” anlamına gelmektedir. Kürk, kahverengi kırmızı, siyah, sarı ve beyaz renkli alanlardan oluşmaktadır. Renklerin deseni her bir bireyde kendine özgüdür. Kürk bazı yerkerde kısa olduğu gibi bazı bölgelerde yoktur. Kürk olmayan bölgelerde alttaki siyahımsı deri görülebilmektedir.
Büyük yuvarlark kulaklara ve her bir ayağında dört parmaklı güçlü bacaklara sahiptir. Vücut uzunluğu 65 ila 100 cm, kuyruk uzunluğu 30 ila 40 cm’dir. Vücut kütlesi ise 18 ila 36 kg arasında değişmektedir. Dişi ve erkek bireyler hemen hemen aynı boyutta olma eğilimindedir.
Tür Biyocoğrafyası
Afrika yaban köpekleri bir zamanlar Afrika’nın ormanlık ve çöl olmayan bölgelerine kadar yayılmıştı. Ancak günümüzde daha parçalı bir dağılıma sahiptir. Namibya, Botsvana, Mozambik, Zimbabve, Esvati̇ni̇ ve Transvaal’ın bazı bölgelerinde görülebilmektedir.
Fotoğraf: Blake Matheson
Yaşam Alanları
Afrika yaban köpekleri, çayırlarda, savanlarda ve açık ormanlık alanlarda bulunur. Afrika ovalarında yaygın olarak görülebilmektedir. Habitatları Afrika’daki Sahra Çölü’nün güneyindeki yarı çölleri de içermektedir.
Fotoğraf: Thomas Retterath
Üreme Bilgisi
Her Afrika av köpeği sürüsünde baskın bir üreme çifti vardır. Bu çift, artan idrar işareti eğilimi ile tanımlanabilir. Normalde çiftleşenler tek sürü üyesidirler ve yaşamları boyunca tek eşli kalmaya eğilimlidirler. Ömürleri yaklaşık on yıldır. Genellikle baskın çift, astların üremesini engeller. Dişiler arasında üreme baskılanması, genellikle agresif etkileşimlere neden olabilir. Bazen bağımlı bir dişinin çiftleşmesine ve yavru yetiştirmesine izin verilir.
Afrika yaban köpeği cinsel olgunluğa yaklaşık 12 ila 18 ayda ulaşır, ancak genellikle çok sonrasına kadar çiftleşmezler. Bir dişinin kaydedilen en genç üremesi 22 aylıktır. Gebelik yaklaşık on haftadır ve yavrular genellikle Mart ve Temmuz ayları arasında doğarlar. Yavru boyutları 2 ila 20 yavru arasında büyük ölçüde değişebilir. Daha küçük yavru boyutları, esaret altındaki hayvanlarda kaydedilmiştir. Damızlık dişiler, yavrularını, genellikle terk edilmiş bir yaban domuzu deliği olan çimenlerle çevrili yuvalarda doğurur. Yavrular, üç ila dört hafta boyunca anneleriyle birlikte inlerde kalırlar. Yavrular yuvadan çıkarıldıktan sonra tüm sürünün sorumluluğu haline gelirler. Yavrular, annelerinden olduğu kadar sürüdeki diğer dişilerden de yardım görürler. Sütten kesilme 5 hafta gibi erken bir zamanda olabilir.
Beslenme Alışkanlıkları
Afrika yaban köpekleri, ağırlıklarının iki katı olan memelileri avlama eğilimindedir. Bazen daha büyük hayvanları da avlayabilirler. Ancak bireysel olarak avlandıklarında daha küçük hayvanları avlamaktadır. Avladıkları hayvanlardan bazıları; impala, antilop ve zebra gibi hayvanlardır. Kimi zaman büyük avlardan elde ettiği etleri saklama davranışı gösterirler ancak çoğu zaman bu saklanan etlere tekrar geri dönmezler.
Yaşam Süresi
Yaban köpekleri vahşi doğada ortalama olarak 10 yıl yaşamaktadır.
Ev Aralığı
Afrika yaban köpekleri bölgesel olma davranışı göstermezler. Bundan dolayı ev aralığı 300 ila 2000 km² arasında değişmektedir.
Davranış Özellikleri
Afrika yaban köpekleri sosyal hayvanlardır. Sürüler 40 birey içerebilmektedir. Soyları bu kadar azalmadan önce 100 birey içeren sürüler kaydedilmiştir. Günümüzde ortalama sürülerde 7 ila 15 arasında birey bulunmaktadır. Her sürüde baskın çift olan bir alfa erkek ve dişi vardır. Erkek ve dişi bireyler için ayrı baskınlık hiyerarşileri vardır. Genel olarak sürülerde erkekler dişilerden daha fazladır.
Afrika yaban köpekleri avlanırken sürü olarak işbirliği içerisinde hareket ederler. Bu sürü baskın erkek tarafından yönetilmektedir. Esas olarak sabah ve akşam vakitlerinde avlanırlar. Eğer geceleri ay ışığı varsa avlanabilirler. Afrika yaban köpekleri 55 km hıza kadar ulaşabilirler. Yoruluncaya kadar avı kovalarlar. Hatta kimi zaman avın peşinden koşarken hayvanın bağırsaklarını deşebilirler. Av yorulup koşmayı bıraktığında ise onları parçalayarak yerler. Avlarını öldürme gereği duymadan tüketirler. Afrika yaban köpekleri benekli sırtlanlar hariç diğer leşçil canlıların öldürdüğü hayvanlarla da beslenebilmektedir. Sırtlanları kovalayıp öldürebildikleri bilinmektedir..
Afrika av köpekleri bölgesel hayvanlar değildir. Bu, çoğu köpekgil türünde gözlenen bölgesel idrar işaretinin olmamasına yansır. Alfa erkek ve dişilerde ara sıra idrar izi görülür, ancak bölgesel amaçlar için değildir.
Koruma Statüsü
Afrika yaban köpekleri, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından Nesli Tükenmekte Olan Türler kategorisinde listelenmektedir. Yaşam alanlarının tahribata uğraması ve evcil hayvanlardan yayılan hastalıklar, Afrika yaban köpeklerinin popülasyonlarını olumsuz yönde etkilemektedir.
İnsanlarla Etkileşimi
Afrika yaban köpekleri bazen çiftlik hayvanlarını ve önemli av hayvanlarını avlamaktadır.
Kaynaklar:
https://animaldiversity.org/accounts/Lycaon_pictus/
https://www.flickr.com/photos/tomsfries/
