Asya’da yaşayan en büyük primat: Sumatra orangutanı (Pongo abelii)
Yaşayan iki cins orangutandan biri olan Sumatra orangutanları, Asya’da yaşayan en büyük primat türüdür. Vücudunun genelini kaplayan kızıl tüylerle ve iri vücuduyla tanınan bu primatlar, yaklaşık olarak 2.25 m kol açıklığına sahiptir. Dişi bireyleri 30-50 kg ağırlığında ve 1.3 m uzunlukta olurken erkek bireyler 50-90 kg arasında ve 1.8 m uzunluğunda olabilirler. Yaşlı erkek bireyler bazen o kadar büyürlerki ağaçlarda rahat hareket edemeyecek hale gelirler ve yerde yürümek zorunda kalabilirler.
Kaynak: Andrea B.Taylo
Orangutanlar, günümüzde Güneydoğu Asya’daki Sumatra ve Borneo’nun tropikal yağmur ormanı adalarında yaşamlarını sürdürmektedir. Sumatra orangutanları ise bu adanın kuzeyindeki küçük ve parçalanmış popülasyonlarla sınırlıdır.
Fotoğraf: Helene Hoffman
Orangutanlar genellikle etli meyveleri tercih eden iri primatlardır. Orangutanların yaşadığı coğrafyada meyvelerin bolluğunda bazen mevsimsel farklılaşma yaşanabiliyor. Bu dönemler kimi zaman sadece birkaç mevsim olurken kimi zaman da yıllar sürebilmektedir. Meyve bolluğu yaşandığı dönemlerde orangutanlar olgun ve etli meyvelerle ve tohumlarla beslenmeyi tercih ederler. Meyve veriminin düşük olduğu dönemlerde lifli meyveler (incir türler vb.), yapraklar, sarmaşıklar, ağaç kabukları ve olgunlaşmamış meyvelerle beslenirler.
Farklı adalarda yaşayan orangutan türleri arasında bazı beslenme farklılıkları gözlemlenmiştir. Örneğin sumatra orangutanları beslenmek için Borneo orangutanlarından daha fazla süre harcamaktadır. Buna karşın Borneo orangutanları (aynı aylarda yapılan gözlemler neticesinde) Sumatra orangutanlarına kıyasla daha fazla sayıda meyve türüyle beslenirler.
Fotoğraf: Javier Gonzalez
Sumatra orangutanları genellikle meyve bolluğunun yaşadığı aylarda çiftleşmeyi tercih ederler. Dişi sumatra orangutanları ortalama olarak 12.3 yaşında cinsel olgunluğa erişirken erkekler bireyler 19 yaşında cinsel olgunluğa erişirler.
Dişi orangutanlar doğum yaptıktan sonraki 8-9 yıl boyunca yavrusuyla ilgilenmektedir. Yavru orangutanlar her şeyi annelerinden öğrenirler. Yavru orangutanlar yiyecekleri ayırt edene kadar anne orangutan tarafından sağlanan yiyeceklerle beslenirler. Erkek orangutan yavruları tamamen geliştiğinde kendi bölgesini bulmak için annesinin yanından ayrılırlar. Dişi bireyler ise ya annesinin yaşam alanlarına yakın bir noktada ya da tamamen bağımsız bir alanda yaşamlarına devam ederler.
Fotoğraf: Lip Kee Yap
Sumatra orangutanlarını tehtid eden birincil tehlike insanlardır. İnsanların orangutanları avlaması nüfuslarının büyük ölçüde azalmasına sebep olmuştur. Sumatra orangutanlarının doğal yırtıcıları arasında dumanlı leoparlar (Neofelis nebulosa) ve Sumatra kaplanları (Panthera tigris sumatrae) bulunmaktadır. Ancak bu yırtıcı türler de insanların avlanması sonucunda yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Doğal yaşam alanlarında dişi bireyler 44 ila 53 yıl arasında yaşarken erkek bireyler 47 ila 58 yıl kadar yaşayabilmektedir.
Kaynaklar:
Andrea B.Taylor (2006), Feeding behavior, diet, and the functional consequences of jaw form in orangutans, with implications for the evolution of Pongo, Journal of Human Evolution
Helene Hoffman (2022), https://www.flickr.com/photos/helenehoffman/52277637383/ Not The Baby Any More
Animal Diversity Web, https://animaldiversity.org/accounts/Pongo_abelii/ ,Pongo abelii (Sumatran orangutan)
