Doğabilim’de İçerik Yayınlamak İsteyenlerin İzlemesi Gereken Adımlar

Doğabilim, tüm bilimseverlerin bilimsel kaynaklardan yararlanarak içerik yayınlayabileceği bir platformdur.

Yayınlarımızın tamamı güvenilir kaynaklar kullanılarak oluşturulmuş olup, akıcı bir anlatımla okuyucuya sunulmuş popüler bilim yayınlarıdır. Tüm yazarlarımızdan beklentimiz Doğabilim’in temel ilkeleri olan akıcı üslup, kullanılan dilin anlaşılabilir olması, bilimsellik ve sadelikten uzaklaşmadan yayınlar üretmektir.

Doğabilim yalnızca bir bilim sitesi topluluğu değildir. Popüler bilim kitabı, dergi ve belgesel gibi projeleri de hayata geçirecek olan bir platformdur ve Doğabilim’in yayınları da bu amaca yönelik olmalıdır. Yani her Doğabilim yazarı gelecekte bir kitapta veya dergide bir bölüm yazarı olma adayıdır. İşimize bu zaviyeden bakmalı, ciddiyetle ve özenle yayınlarımıza hazırlamalıyız.

Öncelikle şunu unutmamalıyız. Yazarlık tıpkı tüm uğraşılar gibi üzerinde durdukça gelişen bir iştir. Her birimiz bir yazı yazarken imla kurallarında, akıcılıkta, sadelikte ve diğer konularda hata yapabileceğimizi ve bunları yazarken bile bazen hatayı fark edemeyeceğimizi biliyoruz. Bu noktada önemli olan konu hataları düzeltmede tespit etmek ve kendimizi daha çok geliştirmek. Editörler bir yazıyı yazara düzeltme için geri gönderse de yazarın morali bozulmamalı aksine bunu kendinisi geliştirmek için bir fırsat olarak görmelidir. Böyle olduğu taktirde yazarlar her yayından sonra kendisini geliştirecek ve daha kaliteli yayınlar ortaya çıkaracaktır.

Elbette tüm yayınlarımızı tek bir şablon üzerinden yayınlamamız mümkün değil ancak tüm yazılarda uymamız gereken birkaç hususu da belirtmek istiyoruz. Bu maddelere uyulduğu taktirde daha kaliteli yayınlar çıkaracağımızı ve site içerisinde bir bütünlük oluşturabileceğimizi düşünüyoruz.

Gelin bu maddelere göz atalım ve tüm yayınlarımızı bu maddeler eşliğinde oluşturalım.

Doğabilim İçerik Yayınlama Yönergesi

İçerik Üretirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Madde 1: Konu Belirleme

Konu belirlerken birçok farklı etmeni göz önünde bulundurmalıyız. Bunlardan birincisi yazmak istediğimiz konu bilimsel bir temele dayanabilir nitelikte mi değil mi bunu bilmeliyiz. Örneğin “Dinozor ismi nereden geliyor? Nasıl isimlendiriliyorlar?” ya da “Kuş gözlemciliği nedir? Nasıl yapılır? Kuş Gözlemi İçin Ne Tür Ekipmanlar Gerekir?” gibi bilimsel kaynaklarla açıklanabilecek konularda yayın yapabilirsiniz.

Madde 2: Kullanılacak Kaynaklar

Yayınlarda kullanılacak kaynakları belirlemek bir yazıyı yazmaya başlamanın en önemli konularından bir tanesidir. Güvenilir kaynak kullanmayı güvenilir bir yayın yapmanın ön şartı olarak görüyoruz. Bundan dolayı haber siteleri, kişisel fikirleri içeren bloglar, sosyal medya gönderileri, kaynak gösterilmeden hazırlanmış akademik sunumlar ve bilimsel metinler, bilimsel açıdan bazı yanlışlar içeren ama geniş kitlelere ulaşabilmiş internet siteleri (Wikipedia vs.) gibi kaynakların hiçbir yayında kaynak olarak kullanılmasını doğru bulmuyoruz.

Kullanılacak kaynaklar arasında akademik makaleler, kaynak göstererek oluşturulmuş bilimsel metinler ve internet siteleri, kaynak içeren akademik sunum ve görseller, bilimsel temelli yayın hazırlayan kurum ve kuruluşlar, bilimsel kitaplar ve güvenilir internet siteleri kaynak olarak kullanılabilir. Örneğin amfibiler için Kalifornia Bilimler Akademisi ile birlikte çalışan öğrencilerin oluşturduğu AmphibiaWeb ya da tüm canlılar için kabul gören bir veri tabanı oluşturan Animal Diversity Web güvenilir olarak gördüğümüz internet siteleri arasında yerini almaktadır.

Merak edilen konu üzerinde yazmaya başlamadan gerekli araştırmalar yapılmalıdır. Eğer merak edilen konu üzerinde yayınlanmış makale veya bilimsel yayınlar sizin için yetersizse veya hiç kaynak bulamadıysanız editörlerimizden yardım isteyerek kaynak konusunda yardımcı olmasını rica edebilirsiniz. Eğer editörlerimiz de bu konuda kaynak bulamazsa bu konu yeni bir kaynak bulana kadar taslak halinde bekletilecektir.

Kullanılan kaynaklar yazı sonunda kalın yazılmış “Kaynaklar:” başlığı altında (1-2-3) şeklinde sayısal biçimde belli edilerek yazılmalıdır. Kaynak olarak bir makale kullanılmışsa (Yazarın adı – Yayın Tarihi – Makalenin adı- Yayınlanan Dergi) şeklinde belirtilmelidir. (Örn: Nicoli, L., Tomassini, R. L., & Montalvo, C. I. (2017). The oldest record of Ceratophrys (Anura, Ceratophryidae) from the Late Miocene of central Argentina. Journal of Vertebrate Paleontology, 37(1), e1261360.) şeklinde belirtilmelidir.

Madde 3: Yazı Ana ve İç Görselleri

Yayınlarda kendi oluşturduğumuz görselleri ya da çektiğimiz fotoğrafları kullanmayı tercih etmeliyiz. Örneğin bir semender hakkında yazı yazacaksanız ya da bir gölü tanıtacaksanız kendi çektiğiniz fotoğrafları, oluşturduğunuz görsel veya grafikleri kullanmanız yazının özgünlüğünü arttıracak ve daha nitelikli olmasını sağlayacaktır. Ancak bu tüm konularda mümkün olmayabilir. Bu zamanlarda üretilmiş görsel ve fotoğrafları kullanmak durumundayız.

Yazılarda kullanacağımız görsellerin izin verilmeyen veya telif içeren görseller olmamasına özen göstermeliyiz. Bundan dolayı stok fotoğraf sitelerindeki görselleri, haber sitelerinde yer alan izinsiz ve kaynak belirtilmeyen görselleri, sosyal medyada paylaşılmış kişisel görselleri kaynak olarak kullanmamalıyız.

Doğabilim olarak Flickr içerisinde paylaşılmış canlı görsellerini kullanmayı tercih ediyoruz. Ancak burada da telif içeren ve indirilmeye izin verilmeyen görselleri kullanmıyoruz. Sadece herkese açık, indirilebilen görselleri kaynak belirterek kullanabiliriz.

Yazıya eklenen görsellerin altında yer alan açıklama kısmına görseli açıklayan bir ifade ile fotoğrafın kime ya da hangi siteye ait olduğu (Fotoğraf: İsim / Soyisim, Site Adı) şeklinde belirtilmelidir. İsmin veya sitenin üzerine görselin linki bağlantı olarak eklenmelidir.

Madde 4: Paragraf Düzeni

Yayınlarda genel bir düzen olmasına özen göstermeliyiz. Yazdığımız paragrafların 30-40 kelimeden oluşacak kadar kısa 250-300 kelimeden oluşacak kadar uzun olmamasına özen göstermeliyiz. İlk 3 paragraftan sonra mutlaka bir görsel kullanmalıyız. Bu görselin ardından yazılan paragrafın uzunluğuna bağlı olarak 1 ila 2 görsel daha kullanabiliriz.