Dünyadaki Leylek Türleri ve Genel Özellikleri

Leylek, Ciconiidae ailesinin uzun gaga ve ayaklarıyla bilinen üyelerini içinde barındıran türlere verilen genel bir isimdir. Dünya üzerinde 6 cins ve 20 leylek türü bulunmaktadır. Ülkemizde ise bu leylek türlerinden yalnızca 3 tanesi görülebilmektedir.

Leylek türlerinin birçoğu göçmen türdür ve genellikle sıcak olan coğrafyalarda bulunurlar. Balıkları, amfibileri, böcekleri,sürüngenleri, küçük memelileri ve kuşları yerler. Leyleklerin yutakları olmadıkları için diğer birçok kuş türü gibi ses çıkartamazlar. İletişim kurmak için gagalarını birbirine tıkırdatarak ses çıkartabilirler. Buna halk dilinde “lak lak” denilmektedir.

1: Leylek (Ciconia ciconia)

Leylek (Ciconia ciconia)
Fotoğraf: Doğabilim

Beyaz leylek veya leylek olarak bilinen Ciconia ciconia, Türkiye’deki leylek türleri içerisinde en yaygın olan leylek türüdür. Ülkemiz için baharın habercisi olan bu tür, göçmen tür kategorisindedir ve sonbahar aylarıyla birlikte Afrika’ya doğru göçüne devam ederek sınırlarımızı terk ederler. Mart veya Nisan ayları gibi baharın gelmesiyle birlikte üreme dönemine girerler ve tek eşlidirler. Yaptıkları devasa yuvalarla bilinirler. Evlerin bacaları ve elektrik direkleri gibi yerden yüksek alanlara yaklaşık 2-3 metre çapa sahip yuvalar inşa ederler. Genellikle balıka, böcekler, kurbağalar, sürüngenler, memeliler ve bazı küçük kuş türleri ile beslenirler.

2: Kara Leylek (Ciconia nigra)

Kara Leylek (Ciconia nigra)
Fotoğraf: Doğabilim

Ülkemizde leylekten sonra görülebilecek en yayın ikinci leylek türü olan kara leylekler, daha çok yiyecek bulabileceği sulak alan çevrelerinde görülürler. Yaklaşık 3 kg ağırlığında ve 1 m boyundadırlar. Erkek bireyler dişi bireylerden daha büyük olma eğilimindedir. Kara leylekler de diğer leylek türleri gibi bahar aylarının gelmesiyle üreme dönemlerine girerler. Üreme dönemlerinde yuvaya 3-5 yumurta bırakan kara leyleklerde yavru bakımını anne ve baba birey beraber üstlenmektedir.

3: Marabu Leyleği (Leptoptilos crumeniferus)

Maribu Leyleği *(Leptoptilos crumeniferus)*
Fotoğraf: Lars Tjusberg

Afrika’nın hemen hemen her yerinde görülebilen maribu leylekleri genellikle Sahra Çölü ile Güney Afrika arasındaki coğrafyada görülebilmektedir. Yaklaşık 1,5 m boy uzunluğu ile oldukça büyük kuş türleri arasında yerini almaktadır. Yaklaşık 4 yaşındayken cinsel olgunluğa erişirler ve genellikle ömür boyu çiftleşme yetisini kaybetmezler. Kurak mevsimlerde su seviyesi düşük olduğunda kurbağaları ve balıkları yakalamak daha kolay olacağından dolayı bu mevsimlerde üremeyi tercih ederler. 25 yıla kadar yaşayabilirler. Maribu leylekler leşçildir. Öncelikli besin kaynağı ölü hayvanların karkaslarına dayanmakla birlikte balık, kurbağa, süründen ve çekirge gibi canlı avlarla da beslenirler.

4: Jaribu (Jabiru mycteria)

Jabiru *(Jabiru mycteria)*
Fotoğraf: Achim

Jabiru leylekleri Meksika’dan Arjantine kadar olan bölgede görülebilmekle birlikte Brezilya, Bolivya ve Paraguay’ın sulak alanlarında daha yaygın olarak görülebilirler. Genellikle nehir ve göllerin yakınlarında büyük gruplar halinde bulunurlar. 1,15 m boy uzunluğuna, 8 kg ağırlığa ve 2,6 m kanat açıklığına sahip olan jabirular, yağmur mevsiminun son dönemlerinde çiftleşme mevsimine girerler. Yuvalarını yapmak için yerden çok yüksek ve dış ortamdan izole ağaç tepelerini tercih ederler. Yavru bakımından hem anne hem de baba bireyler sorumludur ve yaklaşık olarak 30 yıllık bir ömür sürerler.

5: Büyük Emir Subayı (Leptoptilos dubius)

Büyük Emir Subayı *(Leptoptilos dubius)*
Fotoğraf: Shawn Dsouza

Büyük emir subayı olarak bilinen Leptoptilos dubius, bataklık ve göl gibi sulak alan çevreleri dahil olmak üzere kuru otlaklar ve tarlalar gibi farklı habitatlarda görülebilirler. 2,5 metrelik devasa kanat açıklığı ve 1,5 metreye ulaşan boy uzunluğu ile en büyük leylek türlerindendir. Yumurtladıktan sonra hem dişi hem de erkek bireyler ortaklaşa olarak yumurtaya bakarlar. Ayrıca yumurtadan çıkan yavrular 5 ay daha dişi ve erkek birey tarafından bakılmaktadır. Büyük emir subayları esas olarak leşlerin karkasları ile beslenirler. Karkaslarda bulunan büyük kemikleri yutmaları ile nam salmışlardır. Bundan dolayı kemik yutucu anlamına gelen “hargila” adıyla bilinirler.