Güney Yer Boynuzgagası (Bucorvus leadbeateri)

Güney yer boynuzgagasının yaşam alanı Sahra altı Afrika ile sınırlıdır. Göçmen bir tür değildir ve yıl boyunca kendi yaşam alanlarında yaşarlar. Görülebildiği yerler Güney Afrika’ya kadar uzanmasa da, Güney Afrika’daki Kruger Ulusal Parkı’nda görülmüşlerdir, ayrıca Tanzanya’daki Tarangire Ulusal Parkı’nda görüldüğüne dair bildirimler yapılmıştır. Genellikle yerde yaşayan kuşlardır ve nadirende olsa ağaçlarda görülebilirler.

Güney yer boynuzgagalılar, 100 cm boya kadar ulaşabilmeleri nedeniyke Boynuzlu gagalıgiller (bucerotidae) ailesindeki en büyük kuşlardır. Güney yer boynuzgagalılar ile Kuzey yer boynuzgagalılar birbirine oldukça benzer türler olsa da farklı özelliklere sahiptir. Güney yer boynuzgagasında cinsel dimorfizm belirgindir. Erkek bireylerin yüzlerinde ve boyunlarında kırmızı renk bulunurken, dişi bireylerin boğazlarında mavi renk vardır. Kuzey yer boynuz gagalıları, yüzünün ve boynunun neredeyse tamamen mavi renkte olması nedeniyle güney yer boynuzgagasından ayrılır. Yavru güney boynuzgagalılar, yetişkinlerle aynı tüy rengine sahiptir, siyah tüyleri vardır, ancak boğaz kısmındaki renk yetişkinlerde daha az belirgindir. Hem güney hem de kuzey boynuzgagalılar, ağaçta yaşayan bir yaşam tarzı yerine yerde yaşaması bakımından diğer boynuzgagalılardan farklıdır.

Çifleşme, güney yer boynuzgagalılarında yaz başında mevsimsel olarak gerçekleşir fakat her yıl aynı ay zamanlarda gerçekleşmeyebilir. Güney yer boynuzgagalılar tek eşli değildir ve erkek bireylerin dişileri etkilemesinde boyut oldukça önemlidir. Sürüdeki en büyük dişi ve erkekler çifleşir böylece yalnızca bir çift olacaktır, çünkü yalnızca en büyük dişi ile erkek üreyebilir. Bu bireyler yavru üretir; sürünün geri kalanı ise yardımcı kuş görevi görmektedir. Erkek gagalıların dişiler için kavga ettiği bilinmemektedir ve diğer birçok kuş türü gibi kur gösterisinden yoksundur, ancak erkekler dişilere kur yaparken çiftleşme çağrıları yapar.

Vahşi doğada güney yer boynuzgagalılarının ömürleri hakkında çok az şey bilinmektedir, ancak esaret altında yaklaşık 70 yıl yaşayabildikleri bilinmektedir.

Güney yer boynuzgagalılar, genellikle 2 ila 11’er kişilik küçük gruplar halinde yaşarlar ve bu gruplar genellikle akraba olan kuşlardan oluşmaktadır. Bu küçük grupların her birinde, baskın (alfa) bir çift erkek ve dişi kuş bulunmaktadır. Bu baskın bireyler boyutlarına ve yaşlarına göre seçilir. Grup içindeki diğer bireyler işlev olarak ”işçi” gibi hareket ederler. İşçi bireyler, grubun yiyecek ihtiyacının çoğunu karşılarlar. Aynı zamanda kendi topraklarını henüz terk etmemiş olan yavru boynuzgagalarda bu grupların içerisinde görülebilirler.

Güney yer boynuzgagalılar göçmen olmayan kuş türleridir yani yıl boyunca kendi yaşam alanlarında kalırlar. Sürüde işçi görevi gören kuşlar, bölgeleri korumaya yardımcı olurlar. Boynuzgagalılar, kendine ait olan bölgeleri belli etmek için seslerini araç olarak kullanırlar ve koro halinde 2 km uzaklıktan duyulabilecek bir ses çıkartırlar. Güney yer boynuzgagalılarının yaşam alanları oldukça geniştir. 50 ila 100 km arasında veya daha geniş alanlarda yaşamaktadırlar.

Güney yer boynuzgagalılar genellikle etle beslenirler. Amfibiler, küçük memeliler ve bazı sürüngenler dâhil olmak üzere karasal hayvanları tüketirler. Av imkânı ciddi derecede sınırlı olduğundan dolayı, ölü olarak buldukları hayvanları yedikleri bilinmektedir. Bununla birlikte, ana besin kaynaklarını böcekler oluşturmaktadır. Bu kuşlar, yiyecek toplamak için genellikle gruplar halinde dolaşırlar. Büyük ağza ve gagaya sahip olmaları sayesinde, avları bütün olarak yutabilirler. Avlarını çiğneyecek dişleri olmadığından dolayı gagalarının boyutu hayati önem taşımaktadır. Kimi zaman avladıkları hayvanları saklar, sıra sıra dizer ve sonrasında teker teker yerler.

Güney yer boynuzgagalılar yerde yaşadıkları için, leoparlar ve timsahlar gibi büyük yırtıcı hayvanların saldırılarına karşı oldukça savunmasızdırlar. Genç güney yer boynuzgagalılar, saldırılara karşı en duyarlı olanlardır. Güney yer boynuzgagalıların, genel olarak avcılara karşı yeterli düzeyde uyarı mekanizmaları yoktur. Bununla birlikte, bir tehtid ile karşılaştıklarında hava keselerini hava ile doldurur ve ardından kesedeki havayı serbest bırakarak yüksek sesli çağrılar yaparlar, bu da potansiyel yırtıcıları korkutabilir. Ayrıca alanda tehdit içinde olabilecek diğer kuşları uyarmak için de alarm çağrıları verebilirler.

Güney yer boynuzgagalılar, dünyanın birçok yerinde hayvanat bahçelerinde ve vahşi yaşam koruma alanlarında bulunmaktadır.

Kaynaklar:

https://animaldiversity.org/accounts/Bucorvus_leadbeateri/#reproduction