Kızıl Gezegen: Mars

Güneşe yakınlığı düşünüldüğünde sistemdeki dördüncü gezegen olan Mars, Dünya’ya kıyasla daha soğuk bir gezegendir. Sahip olduğu mevsimler, çöller, kutup buzulları, kanyonlar ve sönmüş volkanlar gibi özelliklerle oldukça dinamik bir gezegendir. Mars’ın yüzeyinde yaygın olarak bulunan demir oksitin, ona kırmızımsı bir görünüm kazandırması nedeniyle genellikle “Kızıl Gezegen” olarak adlandırılmaktadır.

Mars, Dünya’ya yakınlığı sebebiyle en çok keşfedilen ve hakkında bilgi sahibi olduğumuz gezegenlerin başında gelmektedir. Hakkında bilgi edinmek, yüzeyinde araştırma yapmak ve gezegende dolaşabilmek için birkaç uzay aracı gezegene gönderilmiştir.

Mars dönme periyodu, mevsimsel döngüleri sebebiyle Dünya’yı andırmaktadır. Güneş sistemindeki bilinen en yüksek ikinci dağ ve Mars’taki en yüksek dağ olan Olympus Mons, yaklaşık olarak 25 km yüksekliğindedir. Bu dağ, Dünya’daki en yüksek dağ olan Everest’tin yaklaşık olarak 3 katı yüksekliktedir.

NASA’nın bir başka gezegene gönderdiği en büyük ve en gelişmiş uzay aracı olan Perseverance, 472 milyon km katederek 203 günlük bir yolculuğun ardından 18 Şuat 2021’de Mars’a iniş yaptı.

Mars Adı Nereden Geliyor?

Kırmızımsı rengi ile kanı andıran kızıl gezegen olan Mars, adını Roma mitolojisindeki savaş tanrısı olan Mars’tan almıştır. Bu isim antik Romalılar tarafından verilmiştir. Diğer uygarlıklar da bu gezegeni benzer şekilde adlandırmıştır. Örneğin eski Mısırlılar gezegene kırmızı olan anlamına gelen “Her Descher” adını vermişlerdir.

Mars’ın Uyduları

Mars, Phobos ve Deimos olarak adlandırılan iki uyduya sahiptir. Oldukça düşük kütleye sahip olmaları sebebiyle küresel bir şekle sahip olmayan düzensiz biçimdeki uydulardan büyük olanı Phobos, yüzeyinde derin kraterleri barındırmaktadır. Gün geçtikçe gezegene yaklaşan (100 yılda 1.8 m) Phobos, yaklaşık olarak 50 milyon yıl içerisinde gezene çarparak parçalanacağı düşünülmektedir.

İki uydudan küçük olanı Deimos, Phobos’un yaklaşık olarak yarısı kadar boyutta ve Mars’tan iki buçuk kat daha uzakta bulunur. Yüzey kraterleri tozla kaplı olduğundan dolayı Phobos’tan daha pürüzsüz bir görüntüye sahiptir. Mars’ın yörüngesinde bir tam turu 30 saatte tamamlamaktadır.

Mars’a Neden Kızıl Gezegen Denir?

Mars yüzeyindeki topraklarda bulunan demir mineralleri oksitlendiği için toprak ve atmosfori kızıl görünmesine sebep olduğu için kızıl gezegen olarak adlandırılır.

Mars’ın Atmosferi

Mars birçok özelliği ile Dünya’ya benzer bir gezegen olasa da atmosferi oldukça farklı oranlarda elementler içermektedir. Atmosferi büyük oranda (%95.32) karbondioksitten oluşmaktadır.

• Karbondioksit (CO2): %95,32
• Azot (N2): %2,7
• Argon (Ar): %1,6
• Oksijen (O2): %0,13
• Su (H2O): %0,03
• Neon (Ne): %0.00025

Mars’ın yüzeyi incelendiğinde geçmişte yüzeyinde su akışının gerçekleşmiş olabileceğini düşündüren kanyonlar, vadiler ve nehir yatakları bulunmaktadır. Ancak günümüzde Mars’ın atmosferinin yalnızca %0.03 oranında H2O bulunur.

Mars’ın ortalama sıcaklığının -63°C (-81°F), maksimum sıcaklığın 20°C (68°F) ve minumum sıcaklığın -153°C (-225°F) olduğu bilinmektedir.

Mars atmosferi içerisinde barındırdığı yüksek miktarda karbondioksit nedeniyle kutup noktalarında donar ve bu da bir kar kütlesi oluşturur. Her yarımkürede baharın tekrar gelmesiyle buharlaşan bu kar kütleleri, Dünya’daki kutupların aksine buharlaştıklarında atmosfere karışmazlar.

Kaynaklar:

• NASA, https://mars.nasa.gov/
• Mars, https://solarsystem.nasa.gov/planets/mars/overview/
• In Depth, https://solarsystem.nasa.gov/planets/mars/in-depth/
• An Introduction to Mars, https://planetary-science.org/mars-research/mars/
• Mars Introduction, http://www.if.ufrgs.br/ast/solar/mars.htm