Fırsatçı avcılar: Kambur balina (Megaptera novaeangliae)

Fiziksel Özellikler

Kambur balinaların beyincikleri, toplam beyin ağırlığının yaklaşık %20’sini oluşturmaktadır.

Kambur balinalarının koku alma organları oldukça küçüktür bundan dolayı koku alma duyularının olup olmadığı şüphelidir. Gözleri çok küçük ve su basıncına karşı dayanıklıdır.

Kambur balina dişileri erkek bireylerden daha büyüktür. Dişileri erkeklerden büyük olan birkaç memeli türünden biridir.

Kambur balinalarının yüzgeç boyutları oldukça uzundur ve neredeyse vücut uzunluğunun üçte biri kadar olabilir. Büyük ölçüde beyaz renge sahiptir. Kelebeği andıran kuyruklarında gri ve beyaz deseler bulunur ve uç kısımları taraklı bir yapıya sahiptir. Sırt yüzgeci genellikle kambur şekle sahiptir. Adını sırt yüzgecinin şeklinden almaktadır.

Kambur balinaların vücudunda 14 ila 35 arasında oluk benzeri kıvrım bulunmaktadır.

Kambur balinaların vücutlarında bol miktarda yağ bulunmaktadır. Bu özellik kambur balinaları, mavi balinalardan sonra en kalın yağ tabakasına sahip canlı konumuna getirmektedir. Bu yağın kalınlığı yılın farklı zamanlarında, yaş ve fizyolojik duruma göre değişmektedir.

Biyocoğrafik Bölge

Kambur balinalar Atlantik, Arktik ve Pasifik Okyanuslarının ktup ve tropikal sularında yaşamlarını sürdürürler. Ayrıca Bering Denizi’nin ve Antartika’yı çevreleyen sularda da görülebilmektedir.

Yaşam Alanları

Kambur balinaların yaşam alanı, Kuzey Kutbu, Atlantik ve Pasifik okyanuslarının yanı sıra Antartktika ve Bering Boğazı’nı çevreleyen sular da dahil olmak üzere kutupsal tropik sulara kadar olan bölgelerdir.

Davranış Özellikleri

Kambur balinalar gruplar halinde yaşamaktadır. Tropik bölgelerden kuzeydeki beslenme alanlarına mevsimsel olarak göç ederler. Tropiklerdeki sığ suların bulunduğu kıyılarda kalabalık gruplar halinde görülebilirler.

Kambur balinaların gerçekleştirdiği göçler, büyük ölçüde beslenme ve üreme gibi hayati önem taşıyan olaylarla bağlantılıdır. Kambur balinalar, kış aylarında düzenli olarak soğuk suları terk ederek daha sıcak olaran tropik kıyılara göç ederler. Eğer göç rotasında bir kara parçası (örneği bir ada) ile karşılaşırsa bu kara parçasının kıyısında vakit geçirme eğilimindedir.

Yüzme hızı saatte 27 km’ye kadar ulaşabilir. Göç esnasında ise saatte 3.8 ila 14.3 km arasındadır. Grup içerisinde en yavaş yüzen yavru balinalar olurken, en hızlı yüzenler genellikle yalnız olan bireylerdir. Kambur balinalar 15 ila 20 dakika boyunca suyun altında kalabilirler.

Üreme Bilgisi

Kambur balinalar çok eşli çiftleşme sistemine sahiptir. Erkek bireyler kızgınlık dönemine dişilerle çiftleşmek için agrasif biçimde rakabete girebilirler.

Kambur balinaları üreme alışkanlıkları tipik olarak memeliler gibidir. Üreme, kış aylarında tropikal sularda gerçekleşir.

Kambur balinalarda gebelik süresi 11 ila 11.5 ay arasında sürmektedir. Bu süre zarfında embriyo ayda yaklaşık olarak 17 ila 35 cm arasında büyümektedir.

Cinsel olgunluğa genellikle 4 ila 5 yıl arasında ulaşılır. Erkek bireylerde penisin uzunluğu cinsel olgunluğun bir göstergesi olabilir.

Üreme genellikle iki yılda bir yapılsa da üç yılda bir iki kez olduğu da gözlemlenmiştir.

Dişi birey doğumdan kısa bir süre sonra hamile kalırsa, hamilelik ve emzirme aynı anda ilerleyebilir.

Yeni doğan buzağılar her yarım kürenin ılık tropik ve subtropikal sularında doğarlar. Yei doğan bireyler genellikle 4 ila 5 m uzunluğundadır. Anne bireyler yavruları yaklaşık 5 ay emzirirler. Dişilerin sütü çok besleyicidir. Yüksek miktarda yağ, protein, laktoz ve su içermektedir. Erkek bireylerde yavru bakımı yoktur.

Buzağılar, her yarım kürenin ılık tropik sularında ve subtropikal sularında doğarlar. Yenidoğanlar genellikle 4 ila 5 m uzunluğundadır ve anneleri tarafından yaklaşık 5 ay emzirilir. Dişilerin sütü çok besleyicidir, yüksek miktarda yağ, protein, laktoz ve su içerir. Erkekler tarafında ebeveyn yatırımı yoktur.

Beslenme Alışkanlıkları

Kambur balinalar son derece hareketli ve fırsatçı avcılardır. Planktonlar, okyanus yüzeyindeki bitli ve hayvanlarla beslenirler. Bu nedenle kambu balinalar, “yüzücüler” değil “yutanlar” olarak sınıflandırılırlar.

Kuzey Atlantikte bulunan kambur balina diyetinin %95’ini balıklar oluşturmaktadır. Atlantik Okyanusu’nda yaşayan kambur balinalar kum balığı, ringa balığı ve kömür balığı da yerler.

Avustralya ve Antarktika yakınlarındaki kambur balinalar krillerle beslenebilmektedir

Kambur balinalar beslenirken tonlarca suyu ağızlarına doldururlar. Boğazlarında bulunan ventral oluklar genişlemeye müsait olduğu için canlı içeren büyük kütleli suları ağzına toplayabilir. Ağzı su dolduktan sonra ağzını kapatıp suyu dışarıya boşaltan kambur balinalar, daha sonra ağızda kalan canlılarla beslenirler.

Yaşam Süresi

Kambur balinalar (Megaptera novaeangliae) 77 ila 95 yıl arasında ömür sürerler.

Koruma Statüsü

Kambur balinalar Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından Asgari endişe altındaki türler (Least-concern species) listesinde değerlendirilmiştir. Bundan dolayı kambur balinaların nesli tehlike altında değildir.

1910 ile 1916 yılları arasında güney yarımkürede 60 binden fazla kambur balina öldürüldü. 1930 ve 1950 yıllarında bu sayının üzerinde kambur balina öldürüldüğü tahmin ediliyor.

Kambur balinaların sayısının azalmasıyla 1939 yılında Antartika’da kambur balina avlanması yasaklandı ancak 1949 yılında bu yasak terk edildi. Güney yarımkürede 1963’te, Kuzey Atlantik’te 1956’da, Kuzey Pasifik’te ise 1966’da avlanma yasaklandı.

İnsanlarla Etkileşimi

Kambur balinalar tarihte insanlar için büyük ekonomik değer olarak görülmüştür. Balina avcıları tarafından avlanan dokuz önemli türden biriydi. Kambur balina yağı lambalarda ve makinelerde kullanılıyordu. Aynı zamanda margarin ve yemeklik yağ için ham madde olarak tercih ediliyordu. Kambur balina eti insan tüketimi için işlenmiş, kemiklerin kullanıldığı gübreler üretilmiştir.

Günümüzde kambur balinalar yoğun olarak avlanılmamaktadır. Uygun kıyılarda ekoturizm ve balina gözlem turları oldukça ilgi görmekte ve ekonomik getiri sağlamaktadır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Kambur balinalar nerede yaşar?

Kambur balinalar Atlantik, Arktik ve Pasifik Okyanuslarının kutup ve tropikal sularında yaşamlarını sürdürürler. Ayrıca Bering Denizi’nin ve Antartika’yı çevreleyen sularda da görülebilmektedir.

Kambur balinaların nesli tehlike altında mı?

Kambur balinalar geçmiş yüzyıllarda çok sayıda avlandıklarından dolayı nesli tehlike altındaydı. Ancak günümüzde hem koruma faaliyetlerinin artması hem de yaygın olarak avlanılmadıklarından dolayı nesli tehlike altında değildir.

Kambur balinalar kaç yıl yaşar?

Kambur balinalar 95 yaşına kadar yaşayabilmektedir.

Kambur balina mı daha büyük mavi balina mı?

Mavi balinalar hem uzunluk olarak hem de kütle olarak Kambur balinalardan daha büyüktür.

Kambur balinalar insan yer mi?

Tahmin edilenin aksine bir Kambur balina insanı yiyemez. Bunun nedeni kambur balinaların boğazının bir insan bedeninin sığabileceği çapa uygun olmamasıdır.

Kambur balinalar kaç tondur?

Kambur balinalar ortalama olarak 36 ton vücut ağırlığına sahiptir.

Kambur balinalar kaç metre uzunluğundadur?

Kambur balinaların vücut uzunluğu ortalama 12 ila 16 metre arasında değişmektedir.

Kaynaklar:

Megaptera novaeangliae (Humpback whale), Animal Diversity Web, Erişim Tarihi: 23.07.2022

Humpback Whale (Megaptera novaeangliae), Håkan Sandin (2017), Flickr

Megaptera novaeangliae (Humpback whale), IUCN Red List (2018), Erişim Tarihi: 23.07.2022