Kuşların Tüy Dökümüne Dair Her Şey
Bir kuşun en belirgin özelliklerinden biri tüyleridir. Ancak tüyler ne kadar güzel ve eşsiz olursa olsunlar kuşların ömürleri boyunca varlıklarını koruyamazlar. Bir süre sonra parçalanmaya başlarlar ve bu kuşlar için değiştirme çağrısı niteliğindedir. Sonuç olarak bir kuşun görünüm, tüy dökme dönemi boyunca tamamen değişebilir veyahut tuhaf ve düzensiz görünebilir. Bu da, bazı türleri tanımlamada zorluk çıkartabilir.
Tüy değiştirme dönemlerinde kuşları tanımlamada zorlanan kuş gözlemcileri bu olaya adapte olmalı ve sıkı takip etmelidir. Çünkü tüy dökme tıpkı göç ve ürene gibi büyüleyici bir davranıştır. Ayrıca tüy dökme kuşlarında ömürleri boyunca sık sık gerçekleşen ve onların hayatında oldukça önemli olan bir olaydır.
Yeni çıkan tüyler belli olur mu?
Genellikle yeni çıkan tüyler eski tüylere göre daha belirgindir. Kuşlar tüy dökerken genellikle kanat dış hatlarında bir boşluk arayarak eksik olan birincil uçuş tüylerini tespit edebilirsiniz. Tüy dökme tipik olarak en içteki birincil tüyle başlamaktadır. Benzer bir şekilde merkezi kuyruk tüyleri de önce dökülme eğilimindedir. Aynı zamanda vücut tüyleri de değiştirilebilir. Siyah ve koyu renkli kuşlarda, yeni tüyler ile solmuş eski tüyler kontrast oluşturdukları için fark edilebilirler.
Kaynak: Avianreport
Tüy dökümü ne zaman gerçekleşir?
Tüy dökme, göç ve üreme gibi yüksek miktarda enerji gerektirmektedir. Bu nedenle kuşlar bu üç aktivitenin örtüşmediğinden emin olurlar. Kuzey Amerika’daki ötücü kuşlarının çoğu üreme ve yavru bakımını Temmuz ile Ağustos başlarında gerçekleştirmektedir. Örneğin, Townsend Ötleğeni (Setophaga townsendi) bu süre zarfında çiftleşmeyi, yuvalamayı ve civcivlere bakmayı bitirdikten sonra güneye göç etmeden tüy dökümüne geçerler. Gri sinekkapan gibi diğer kuşlar ise, bu süreci tamamlamak için tropik bölgelere uçarlar. Bu arada Ağaç kırlangıçları, kuzeye doğru göçe başlayabilir, göç için ara verebilir ve ardından kışlama yerine vardıktan sonra tüy dökümünü tamamlayabilirler. Pek çok türde, kış sonlarında veya ilk baharda baş ve vücut tüylerinde tüy dökümü olabilir. Erkek bir Scarlet tanager kuşunda tüyler, kış için zeytin yeşiline, ilkbahar ve yaz için parlak kırmızıya dönebilir.
Bütün kuşlar yılda bir kez tüy değiştirir mi?
Genel olarak küçük kuş türleri yılda birkez tüm tüylerini, çoğu zaman (bazı kuş türler) ise iki kez değiştirirler. Ancan tüy ne kadar büyük olursa onu değiştirmek bir o kadar zordur. Bu nedenle kartal ve pelikan gibi büyük kuşlar her yıl uçuş tüylerini yenileyemezler. Kanatlardaki birincil ve ikincil tüyler kademeleri bir şekilde yenilenir ve bu yenileme işlemi birkaç yıl sürebilmektedir.
Genç tüyler nedir?
Bir kuş için yavru dönemi, kuşun yumurtadan çıktıktan sonra yuvadan ayrılmasına kadar olan dönemi ifade eder. Bazı türler için sadece birkaç gün sürebildiği gibi birkaç yıla kadar da sürebilir. Bu aynı zamanda bir kuşun hayatında tüm tüylerinin aynı anda büyüdüğü ve ona özellikle tek tip bir görünüm verdiği tek zamandır.
Bir kuş ilk yavru tüy dökümünden geçtikten sonra, tüyleri sırayla değişmektedir. Bu da vücudunda her zaman eski ve yeni tüylerin olduğu anlamına gelir. Örneğin olgunlaşmamış kış sonu martıları (genç ve yetişkin arasındaki garip aşama) çok düzensiz tür renklerine sahiptir. Bu yüzden bazı martı türlerini kış aylarında ayırt etmek görece zordur.
Aşınma ve solma aynı şey midir?
İki terim arasında küçük ama önemli bir fark vardır. Aşınma, tüy uçlarının yıpranmasına neden olan çırpma ve çevresel unsurlardan kaynaklanan mekanik bozulmadır. Genel olarak, daha soluk tüyler, hücreleri güçlendiren ve onları hasardan koruyan bir pigment olan melaninden yoksun oldukları için daha çabuk yıpranırlar. Solma ise güneşten gelen UV radyasyonunun tüyün yapısını bozduğu fotokimyasal bir reaksiyondur. Bitler ve bakteriler de tüy kaybına katkıda bulunmaktadır.
Kaynaklar:
https://www.audubon.org/news/understanding-basics-bird-molts
https://avianreport.com/age-and-identify-a- juvenile-and-sub-adult-bald-eagle/
https://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/wilson/v101n01/p0001-p0010.pdf
